Image19 (9)

Miernictwo

Miernictwo

smutniejszych niż widok radosnej „1” na wyświetlaczu i zapach palonych układów miernika. Czasami szybkie wypięcie miernika lub odłączenie zasilania potrafi coś uratować. Czasami...

Efekty nieprawidłowo wykonanych pomiarów są różne, począwszy od uszkodzenia lub zniszczenia przyrządu, a skończywszy na zniszczeniu mierzonego układu. Początkujący często próbują wykonać pomiar prądu w układzie elektronicznym, tworząc tym samym zwarcia. Cóż, początki zawsze są trudne. Okazuje się też, że bardzo ważna jest „pewna ręka”, szczególnie jeżeli dokonujemy pomiarów no wybranych nóżkach układu scalonego. Drobny ruch dłoni i nieszczęście gotowe. Zauważyłem, że w 9 przypadkach na 10 osoba dokonująca pomiaru za pomocą końcówki sondy pomiarowej zwarła akurat te nóżki, których zwierać nie należy - tu znów kłaniają się prawa Murphy’ego.

Mierniki warto szanować, ponieważ możliwości kalibrucji i naprawy w warunkach domowych są niewielkie. Można co prawda serwisować uszkodzone przyrządy, ale uprze dzam, że są to znaczne koszty i po doliczeniu kosztów przesyłki jest to wyjątkowo kiepski interes.

Z mojego doświadczenia odnośnie do firm i typów multimetrów mogę stwierdzić, że do najbardziej wytrzymałych należą produkowane przez firmę Metex, co niestety znajduje swoje odbicie w ich cenie. Szczególnie godna polecenia wydaje się „żółta seria” tych mierników.

Mierników

wskazówkowych czar

Być może w tym miejscu narażę się niektórym Czytelnikom (któż tęskni za przeliczaniem działek), ale moje doświadczenia prowadzą do wniosku, że do nauki (zaznaczam wyraźnie, do nauki, a nie do ciągłego stosowania) mierniki wskazówkowe nadają się idealnie. Nic tak nie przemawia do wyobraźni użytkownika, jak mknąca wskazówka, czasami co prawda wykrzywia ąca się o zderzak na końcu skali. Wskazania mierników cyfrowych i ich duża rozdzielczość wręcz przeszkadzają, ale to tylko moje zdanie. Nieprzypadkowo też niektóre lepsze mierniki cyfrowe są wyposażane w pseudoanalogowe bargraty.

Ten straszny oscyloskop

Niewątpliwie to właśnie ten przyrząd budzi największą grozę wśród początkujących użytkowników. Dlaczego? Trudno powiedzieć, czy powodowane jest to dużą liczbą przycisków i pokręteł, czy raczej ceną tego urządzenia.

Największy problem, przed jakim staje biedny użytkownik, to podstawowe pytanie: gdzie podział się ten przebieg? A złośliwy sprzęt posiada jeszcze na dodatek dwa kanały i co teraz? Odsyłam do lektury artykułów z serii EdE w trzech poprzednich numerach EdW.

Jednym z częściej spotykanych błędów jest dokonywanie pomiarów określonych wielkości przy włączonej płynnej regulacji wzmocnienia lub płynnej regulacji częstotliwości podstawy czasu. W efekcie okazuje się, że częstotliwość sieciowa to nie 50Hz, a przy pomiarze napięcia generatora ustawionego na 5V na ekranie oscyloskopu otrzymujemy 2,8V.

Można odnieść wrażenie, że tylko spokój podczas pracy z oscyloskopem może uratować, zdecydowanie niewskazane są wybuchy paniki objawiające się przełączaniem kolejnych pokręteł i przycisków. Tak rozstrojony oscyloskop z pewnością stawi większy „opór” przy próbie ponownego ustawienia. Jeżeli jesteś początkującym użytkownikiem, nie kręć, czym się da, tylko zmieniaj nastawy pojedynczo, obserwując przebieg na ekranie.

Jedno naszemu bohaterowi, bo na takie miano z pewnością oscyloskop zasługuje, trzeba przyznać: jest twardy, odporny i niezastąpiony. Przez kilka ostatnich lat żaden z używanych w naszej szkole oscyloskopów nie uległ zniszczeniu. Nieźle wytrzymują przekroczenie zakresu napięciowego. Pamiętać należy tylko o jednym, oscyloskop nie służy do bezpośredniego pomiaru prądu, a wszystko będzie dobrze. Z czasem do magicznych oznaczeń i słów typu: ALT, div, trig można się przyzwyczaić. Pamiętajcie, że jest to niezastąpiony przyrząd o ogromnych możliwościach.

Pomiary wirtualne

Obecnie dostępnych jest kilka programów dających możliwość wirtualnego sprawdzenia obwodu bez jego fizycznej realizacji. Do czołowych można niewątpliwie zaliczyć Multi-Sim, czyli następcę dawnego Electronics Workbench (niestety wersja demo tego programu została strasznie okrojona), warte uwagi są również Edison i Pspice (pomimo tego, że nie mamy możliwości pracy na wirtualnych przyrządach). N iestety ich pełne wersje są ciągle zbyt drogie jak na kieszeń polskiego ucznia. Jest jeszcze wiele innych, a ich zasada działania jest zbliżona.

Testowanie swoich umiejętności na ekranie komputera jest niewątpliwie dobrym i skutecznym rozwiązaniem, pozwalającym zaoszczędzić sporo nerwów i pieniędzy. Dlatego programy symulacyjne zawsze należy traktować jako narzędzie pomocnicze, o niezbyt dużym znaczeniu praktycznym.

Na koniec śmiertelnie

poważnie

Wracam tu do tematu strat i ofiar. Obecnie można dostrzec modę na projekty HV. Wysokie napięcie zdobywa sobie liczne grono zwolenników. Niepokojące jest niefrasobliwe podejście bardzo młodych osób, zaczynających zabawę z elektroniką do napięć rządu kV.

To są napięcia bardzo niebezpieczne!

Pamiętajcie również, że niekoniecznie musicie dotknąć samego przewodu czy elementu, aby ulec porażeniu czy poparzeniu. Często wystarczy tylko zbytnio zbliżyć rękę...

Przed wykonaniem pomiarów w obwodach sieci energetycznej (także innych z groźnym napięciem) sprawdzajcie starannie stan przewodów, szukając uszkodzenia izolacji Koniecznie sprawdzajcie również maksymalny zakres mierzonego napięcia, a nawet parametr opisujący wytrzymałość na przebicie obudowy miernika.

W przypadku pracy z oscyloskopem, zwróćcie należytą uwagę na problem związany z uziemieniem, odsyłam ponownie do lektury artykułów w^f poprzednich numerach EdW. Wbrew pozorom łatwo przeoczyć problem i wywołać sytuację, w której na obudowie oscyloskopu czy innego przyrządu wystąpi napięcie niebezpieczne dla użytkownika. Z obserwacji wiem, że takie błędy pojawiają się dość często, szczególnie .przy bardziej złożonych obwodach.

Pamiętajcie, że jeżeli macie jakiekolwiek wątpliwości, poproście c pomoc kogoś z doświadczeniem.

Piotr Brzózka

pbrzozka(aed\i. com.pl

Od Redakcji Autor artykułu jest opiekunem działu Szkoły i uczelnie w Elportalu EdW.

Elektron i <a dla Wszystkich Listopad 2005 27