Mianem krwotoku (haemorrhagia) określa się zaburzenie w krążeniu, w którym krew wydostaje się z naczynia lub serca w pełnym swym składzie (tzn. zawiera wszystkie składniki płynne i elementy morfotyczne) jako następstwo przerwania ciągłości układu naczyniowego.
W przypadku krwotoku z uszkodzonego serca krew gromadzi się w worku osierdziowym (haemopericardium) i prowadzi do tzw. tamponady serca. Krwotoki z naczyń krwionośnych, zależnie od rodzaju uszkodzonego naczynia, dzieli się na tętnicze, żylne i miąższowe (w przypadku uszkodzenia naczyń włosowatych). Krwotoki powstają na tle urazowym, kiedy dochodzi do mechanicznego uszkodzenia ściany naczynia (rany, zgniecenia, rozerwania naczyń) lub w wyniku samoistnych pęknięć naczyń wcześniej uszkodzonych lub osłabionych (tętniaki, zmiany miażdżycowe, nowotwory).
Wynaczyniona krew krzepnie i traktowana jest przez organizm jak ciało obce. Leukocyty uwalniają enzymy rozpuszczające włóknik, a wokół ogniska wynaczynienia wytwarza się pas złożony głównie z fagocytów, które wchłaniają rozpadłe elementy morfotyczne krwi. Równocześnie hemoglobina przekształca
się w hemosyderynę (zawierającą żelazo), a w centrum dużych wylewów - w hematoidynę (barwnik nie zawierający żelaza).
Krew gromadzi się w węzłach jako następstwo krwotoku w jego obrębie (często obserwowane w ostrej postaci pomoru świń) lub resorpcji krwi w zlewisku węzła. W przypadku krwotoku węzeł chłonny jest wyraźnie powiększony, wilgotny, na przekroju marmurkowaty (nacieczenie krwią zatok brzeżnych, okołobeleczkowych, rzadziej samych grudek chłonnych).
W obrazie mikroskopowym krwotoku do węzła widoczne są duże obszary wynaczynionej krwi (powodujące często zanik grudek chłonnych węzła), liczne fagocyty oraz komórki plazmatyczne. Na obrzeżach wynaczynienia stwierdza się obecność ziaren hemosyderyny w postaci krystalicznych, bursztynowobrą-zowych złogów.
58