img065 (38)

Arthropoda - wykaz gatunków pasożytniczych, żywicieli pasożytów oraz wektorów ważnych medycznie

Owady

Pediculus humanus, /

Phthirus pubis, u Cimex lectularius,

Triatoma infestans Pulex irritans,

Culex pipiens, ^

Anopheles macullipennis, ]y Simulium sp.\j

Pajęczaki - Roztocze

Ixodes ricinus,

Argas reflexus,

Sarcoptes scabiei.

Demodex folliculorum

Stawonogi - Arthropoda

Te dwubocznie symetryczne, o nierównomiernej segmentacji (metameria heteronomiczna) organizmy występują powszechnie w całym świecie.

Do typu Arthropoda należy największa liczba gatunków spośród wszystkich bezkręgowców. Posiadają one chitynowy szkielet zewnętrzny oraz odnóża o członach połączonych stawami. Charakterystyczne dla tych organizmów jest zlewanie się odcinków ciała, specjalizacja odnóży i metamerów oraz wzrost związany z linieniem. Gatunki ważne medycznie są aktywnymi pasożytami, żywicielami pasożytów oraz wektorami patogenicznych mikroorganizmów i helmintów. Są to głównie krwiopijne owady Insecta i należące do pajęczaków (Arachnida) roztocze (Acarina),

Owady ważne medycznie

Charakterystyczne cechy owadów to: dobrze wyodrębnione 3 segmenty ciała: głowa, tułów i odwłok,

3 pary odnóży krocznych,

rozwój złożony - przeobrażenie niezupełne lub zupełne, rozdzielnopłciowość,

oddychanie za pomocą systemu tchawek i przetchlinek.

Ważne medycznie owady są stałymi lub okresowymi pasożytami zewnętrznymi.

1‘nliculus humdnus - Wesz ludzka W-;/awica głowy (pediculosis capitis)

Wszawica odzieżowa (pediculosis vestimenti)

Morfologia. Owady te nie posiadają skrzydeł.

I )orosła samica osiąga 3- 4mm, samiec 2 - 3mm. i udo jest spłaszczone grzbietowo-brzusznie, głowa - węższa niż tułów, wyposażona w parę krótkich anten, oczy oraz kłująco- ssący aparat gębowy. Odnóża wyposażone są w ruchome pazury - narządy chwytne, dobrze przystosowane do utrzymywania się na włosach lub odzieży. Samica składa dziennie do 10 jaj z wieczkiem (tzw gnidy, 0.8mm x 0.3mm), ok. 300 w ciągu całego życia; przymocowuje je substancją cementową do włosa lub włókna (kaniny.

epidemiologia, rozwój i patogeneza.Owady te występują w całym świecie; odżywiają się krwią; mają hemimetaboliczny rozwój, który w temp.28 - 30°C od jaja do jaja trwa ok. 24 dni. Wyróżnia się Pediculus humanus capitis - wesz głowową oraz Pediculus humanus corporis - wesz odzieżową.

Wszy bardzo łatwo przenoszą się przez kontakt bezpośredni człowiek-człowiek, szczególnie w złych warunkach sanitarnych. Ukłucia wszy powodują silny świąd, n drapanie powiększa sączące się ranki, w których często rozwijają się wtórne mlckcje bakteryjne; w silnej inwazji dołącza się zakażenie grzybicze, dochodzi do b. silnego sklejania włosów i wydzielania b. nieprzyjemnego zapachu. Często występuje reakcja alergiczna.

Wykrywanie jest oparte na bezpośrednim poszukiwaniu gnid i owadów na włosach - za uszami, lub w fałdach odzieży.

/.»pobieganie. Konieczna jest wysoka higiena osobista i społeczna, unikanie kontaktu z osobami zarażonymi oraz konsekwentne leczenie tych osób.

rhthimspubis -Wesz łonowa -V

Morfologia. Ten nieposiadający skrzydeł owad mierzy 1.5 - 2.0mm, jest szeroki, spłaszczony i ma pierwszą parę odnóży cieńszą niż 2 pozostałe.

Epidemiologia, rozwój i patogeneza. Wesz łonowa jest kosmopolitycznym pasożytem zewnętrznym, o lic m i metabolicznym rozwoju, bytującym w okolicy łonowej, przenoszonym bezpośrednio przy kontaktach scksiiulnych, a także za pośrednictwem pościeli i ubrań.

Może leż bytować na brwiach i rzęsach.

Powoduje b. silny świąd i lokalne zmiany zapalne.

Wykrywanie opiera się na stwierdzeniu typowej lokalizacji i znajdywaniu doiosłych pasożytów.

Zapobieganie jak przy inwazji Pediculus humanus.

49