img087 (23)

Funkcjonalna analiza objawów trudności

„Trudności wychowawcze występujące u Jurka można próbować tłumaczyć brakiem zaspokojenia pewnych potrzeb oraz doznawanych na tym tle frustracji; w szczególności można domyślać się istnienia blokady potrzeby uznania społecznego oraz kontaktów uczuciowych. Jest to następstwem przejawianej wobec niego postawy ze strony rodziców, którzy stale ganią go, wytykając mu brak postępów w nauce i złe zachowanie się. Wydaje się, że jest to również powodem braku kontaktów uczuciowych Jurka z rodzicami. Doznane na tym tle frustracje mogły stać się powodem wytworzenia się u niego skłonności agresywnych przejawiających się w napastowaniu niektórych kolegów oraz niszczeniu mienia społecznego. Równocześnie będąc przywódcą grupy dopuszczającej się różnych wykroczeń, dzięki swej odwadze, sprytowi i sprawności fizycznej zdobył sympatię i podziw należących do niej chłopców, co sprzyjało zaspokojeniu zarówno jego potrzeby kontaktów uczuciowych, jak też potrzeby uznania społecznego.”

Wskazania wychowawcze

„Uwzględniając powyższe wnioski, trzeba rozważyć możliwości zaspokojenia wymienionych potrzeb w sposób społecznic akceptowany. Pożądana byłaby zmiana stosunku rodziców do Jurka, którzy powinni okazywać mu więcej życzliwości i sympatii oraz unikać stałego ganienia i upominania. Zarówno rodzice, jak nauczyciele powinni w kontaktach z chłopcem więcej go chwalić, podkreślać jego pozytywne walory, jego sprawność fizyczną, zdolności organizacyjne, drobne nawet osiągnięcia w nauce. Wskazane byłoby także przyznanie mu jakiejś odpowiedzialnej funkcji w samorządzie szkolnym lub zespole sportowym, do którego należy, gdzie mógłby przejawiać posiadane uzdolnienia organizacyjne i zasłużyć na uznanie nauczycieli i kolegów”.

Wybór rodzaju opracowywanej charakterystyki zależy od celu, któremu ma ona służyć. Ze względu na różnorodność zadań występujących w działalności wychowawczej oraz poradnictwie psychologicznym pożądana jest znajomość różnych charakterystyk psychologicznych oraz sposobów ich opracowywania.

9. Charakterystyki jako podstawa wskazań wychowawczych i psychokorekcyjnych

Charakterystyki zawierające analizę struktury osobowości oraz mechanizmów jej funkcjonowania stanowią podstawę formułowania wskazań wychowawczych i psychokorekcyjnych. W poradnictwie psychologicznym przyjmują one formę orzeczeń zawierających określenie struktury osobowości danej osoby wraz z opartymi na nim wskazaniami. Są one przydatne w pracy nauczyciela, psychologa i pedagoga szkolnego współdziałających przy realizacji zadań opieki psychologicznej w odniesieniu do dzieci i młodzieży.

Wskazania wychowawcze zawarte w charakterystyce mogą określać •|M)M)hy kształcenia osobowości, wytworzenia prawidłowych postaw spole-i /.iiych, rozwijania lub rozbudzania określonych zainteresowań. W stosunku do uczniów wybitnie uzdolnionych wnioski wychowawcze dotyczą sposobów ich aktywizacji, metod postępowania z nimi oraz stworzenia im możliwości udziału w formach działania zapewniających doskonalenie posiadanych uzdolnień.

Wskazania wychowawcze mogą dotyczyć wyboru szkoły i zawodu.

I Mula je nauczyciel korzystając z wieloletniej znajomości danego ucznia uzyskanej dzięki systematycznej obserwacji jego zachowania się. Wnioski i.ikic formułuje też psycholog realizujący zadania poradnictwa zawodowego opierając się na opiniach nauczycieli oraz wynikach specjalistycznych badań psychologicznych.

Analiza zachowania się i osobowości może również stanowić podstawę wskazań psychokorekcyjnych znajdujących zastosowanie w różnych bumach rewalidacji, reedukacji, resocjalizacji oraz terapii dzieci i młodzieży wykazującej zaburzenia w zachowaniu się. Wskazania takie ustala psycholog lub pedagog zajmujący się uczniami napotykającymi trudności w nauce, młodzieżą społecznie niedostosowaną, inwalidami, dziećmi chorymi lub wykazującymi różne defekty rozwojowe.

Wskazania psychokorekcyjne mogą przyjmować formę ogólnych zaleceń dotyczących na przykład rozwijania samodzielności, aktywności, umiejętności współżycia społecznego, rozbudzania zainteresowań, kształcenia zdolności koncentracji uwagi lub myślenia problemowego, zaspokojenia określonych potrzeb, wytworzenia realistycznych aspiracji. Tego rodzaju wskazania wyznaczają jedynie cel oddziaływania psychokorekcyj-ncgo, nie określają natomiast sposobu jego realizacji. Z tego względu wymagają one uzupełnienia przez bardziej konkretne wskazania higieniczne, dotyczące zmiany środowiska czy też udziału we właściwych zajęciach psychokorekcyjnych, określające bliżej metody wychowawcze lub psychoterapeutyczne, które należy zastosować w danym przypadku.

Wskazania higieniczne mogą dotyczyć unormowania trybu życia, ustalenia stałych godzin posiłków, właściwego odżywiania się, ubrania, wypoczynku. Formułujemy je wtedy, gdy na podstawie przeprowadzonej analizy można przypuszczać, że przyczyn zaburzeń w zachowaniu się należy szukać w czynnikach fizjologicznych związanych z funkcjonowaniem organizmu.

Jeżeli źródła zaburzeń w zachowaniu się tkwią w środowisku społecznym dziecka, wskazania określają pożądane zmiany, które powinny w nim nastąpić. W środowisku rodzinnym może zachodzić potrzeba zorganizowania korzystniejszych warunków uczenia się, zmiany panującej w nim atmosfery wychowawczej, zapewnienia większego spokoju, rozłado-

173