img201 (10)

Drugi typ ćwiczeń w syntezie występuje w dwóch odmianach: „otwartej” i „zamkniętej”.

Pierwsza z tych odmian, „otwarta”, polega na tworzeniu wyrazów z poznanych liter za pomocą alfabetu ruchomego. Praca tego rodzaju może z kolei odbywać się albo indywidualnie, tj. według własnego pomysłu każdego dziecka, albo zbiorowo, a więc pod dyktando osoby prowadzącej zajęcia z dziećmi; osoba ta poleca np. ułożenie z poznanych liter nowych wyrazów:

my — ma — mam »— mamy

kot — koty — kotki

a następnie zestawienie tych wyrazów w formie zdań, np.:

My mamy 2 koty (kotki).

Kto ma 3 koty (kotki)?

Druga odmiana ćwiczeń w syntezie, „zamknięt a”, wymaga od dziecka szybkiej orientacji i dość dużego tempa pracy, a równocześnie dużej pomysłowości i samodzielności. Polega ona na tworzeniu nowych wyrazów z liter dowolnie wybranych z wyrazu podstawowego, stanowiącego punkt wyjścia do pracy. Np. z wyrazu wyjściowego klasa można ułożyć takie nowe wyrazy, jak: las, laska, as, sala, sak, lak, Ala¹.

W początkowej fazie prowadzenia tego rodzaju ćwiczeń można zastosować naprowadzanie dzieci na pomysły tworzenia nowych wyrazów, np. pytając: „Co trzeba zrobić, żeby z wyrazu klasa powstał wyraz las (laska itd.)?”

Można też urozmaicić ćwiczenia za pomocą pytań--poleceń, takich np. jak:

„Jaki wyraz otrzymamy, jeżeli z wyrazu kotlet usuniemy sylabę Zet?”

„Jaki to wyraz,jeżeli w wyrazie kot przestawimy głoski k oraz t?”

„Jaki wyraz powstanie, jeżeli w wyrazie kot przeniesiemy głoskę o na koniec?”

Do przedstawionej tu odmiany „zamkniętej” ćwiczeń w układaniu nowych wyrazów można zaliczyć także tworzenie anagramów, tj. wyrazów powstałych przez przestawienie liter albo sylab podanego wyrazu wyjściowego.

Oto przykłady takich przekształceń:

sok -	— kos	rano — nora	trawa — Warta
port	— trop	jemy —- myje	katar — krata — tarka
rzep	■— perz	mata — tama	arka — kara
targ	— grat	kapa — paka	łuska — kłusa
		tara — rata	ryk — kry
		liszka — Kalisz	kwit — tkwi
		pralka — kapral	Polak — Polka
		luty — tylu	drut — trud ■
		lato — Tola	wyspy —- wsypy
		słoma '— masło	pora — ropa
		misa — sami
		loki — kilo
		ryba — bary	wójt — twój
		lipa — pali	kot — kto — tok

W „zamkniętej” odmianie ćwiczeń w syntezie obowiązuje ograniczenie tworzenia nowych wyrazów wyłącznie z liter zawartych w wyrazie „wyjściowym”, bez dodawania jakichkolwiek innych liter.

Istnieją jeszcze inne rodzaje ćwiczeń usprawniających technikę czytania. Informacje o nich podane są w rozdziale traktującym o sposobach przezwyciężania trudności w czytaniu.

4* 51

1

Uwaga: dzieci mogą tworzyć wyrazy „bez sensu”, bez znaczenia, np. wyraz salak, ale powinny umieć je odczytać i zdawać sobie sprawą, że nic nie znaczą.