IMG32

liczby siedmiu tysięcy, więc Henryk postanowił wyciągnąć naprzeciw, i nakazał panom niemieckim, aby zebrali się z wojskami pod Myszną, a sam wyruszył na pole walki - drogą nfl Czechy! Dlaczego przez Czechy!, tłómnczy to Knonau: przez wzgląd na Bolesława polskiego! Działo się to w lipcu i sierpniu roku 1076. Trzeba tu przypomnieć, żc Henryk był już wtedy obłożony klątwą, która była spadła na niego w lutym, więc wielu panów niemieckich już nic stawiło się pod Mysznę, a cały naród saski rzucił się ponownie do buntu, z większym niż poprsdnio zapałem. Henryk wyszedł z niclicznem wojskiem własnem, a głównie z czeskicm, do Myszny, i posunął się jeszcze dalej, aż nad Muldę. Ib drugiej stronic rzeki zebrały się ogromne hufce saskie, które jak pisze Lambert, byłyby zgniotły Henryka i Wratysława, gdyby nie to żc Mulda nagle wezbrała, tak iż nie było możności przeprawy. Wtedy Henryk wrócił pospiesznie do Czech (dlaczego pospiesznie!), i nadał Wratysławowi do marchii łużyckiej jeszcze i my-szeńską; jakoż Wratyslaw zaraz obsadził Mysznę i kilka pomniejszych grodów, ale Sasi spędzili te czeskie załogi. - Taka jest treść wiadomości niemieckich

0    wojnie z roku 1076; a nic ma tu żadnej wzmianki o udziale Bolesława¹’*. Ale z innej strony, ze źródła ruskiego, mamy świadectwo spólczcsne i zupełnie pewne, żc Bolesław wmieszał się do tej wojny; tylko co dziwna, ze jak Lambert o rem nic wiedział, tak też historycy niemieccy, nawet i Knonau, nie zwrócili uwagi na wiadomości ze źródła ruskiego, Jest rzecz taka:

Ibwiedziano wyżej, ze Bolesław miał od roku 1074 przymierze z wielkim księciem ruskim Swiatoslawcm, zdaje się - wzajemnej pomocy wojskowej;

1    otóż w myśl tego przymierza wyprawił Swiatosław w roku 1076, tak donoszą źródła ruskie, swojego syna Olega i synowca Włodzimierza w pomoc Bolesławowi -przeciw Czechom*. Pisze o tern sam Włodzimierz, głośny później Mo-nomach, który jak wiadomo przy końcu życia spisał dla swoich dzieci -Ibucze-nie«, gdzie między innemi wyliczył też wszystkie swoje wyprawy wojenne. Z tego to Ibuczenia przytoczyłem powyżej ustęp: -Botem szedłem do Perejasławia do ojca, a po Wielkanocy z Perejasławia do Włodzimierza na granicę, czynić mir z Lachami; ztamtąd zaś na lato znowu do Włodzimierza*. A zaraz dalej następuje tekst taki: -Potem posłał mię Swiatosław w Lachy, chodziłem za Głogowę do Czeskiego Lasu, chodziłem w ziemi ich cztery miesiące; tegoż roku narodził mi się syn najstarszy*-. Nie ma przy tern żadnej daty rocznej; ale na szczęście mamy odpowiednią zapiskę latopiśną pod rokiem 6584 (1076): -chodził Włodzimierz syn Wszewołoda i Oleg syn Swiatosława Lachom na pomoc przeciw Czechom; tegoż roku umarł Swiatosław syn Jarosława w miesiącu grudniu; tegoż roku narodził się u Włodzimierza syn Mścisław, wnuk Wszewołoda«^w. Takie są wiadomości ze źródeł ruskich; ale cóż one właściwie mówią?

^m Knonau łoc. dl. II713 i nstp.

“ MPH. 1,873 i 748.

2eby wyrozumieć wyprawę wojenną, o której tu mowa, należy naprzód okre-jlit jaki to był kraj zwany Czeskim Lasem, do którego dochodziło się dopiero nota Głogową; albowiem co do samej Głogowy me może być wątpliwością żc Włodzimierz miał tu na myśli Głogowę Dolną czyli Wielką, nad Odrą, gród tląski już prawie graniczny od marchii łużyckiej i myszeńskiej, Otóż wiadomo je ^sem Czeskim nazywano w średnich wiekach wszystkie trzy pasma górskie, Ltńre okrążają Czechy od południowego zachodu i od północnego zachodu , wschodu. Ale pomijając pierwsze pasmo, graniczne między Czechami a Ba-_rttją, jako zbyt odległe, widoczna żc w [buczeniu mogła być mowa tylko o padnie północno-wschodniem albo -zachodniem, a to ze względu na Głogowę. Wszakże i to drugie pasmo, północno-wschodnie, graniczne między Czechami iŚląskiem, nie może tu wchodzić w rachubę, ile ze Sudety czy Góry Olbrzymie |eią względem Rusi nic za, lecz przed Głogową. Zostaje więc tylko pasmo północno-zachodnie, czyli tak zwane później Góry Kruszcowe, przez które jak wiadomo przerzyna się Łaba na ich wschodnim krańcu, gdzie wypływa z kotliny oeskiei na dalsze poniżę niemieckie. Że tez nazwa Lasu Czeskiego odnosiła się * Średnich wiekach specjalnie do pasma północno-zachodniego* tego dowodem i świadkiem Helmold, który pisze o kraju »na południowym brzegu Łaby a: do Czeskiego Lasu = australe litus Albiae usquc ad Saltum Bohemicum*; a miał tu na myśli tę część dzisiejszego królestwa saskiego* która leży między lewym brzegiem Łaby a Górami Kruszcowon#⁵, Ale w roku 1076 była to wbśnie część marchii myszeńskiej, i tędy to a nie indziej przebierali się podów-cas Henryk i Wratysław z Czech do Myszny, a potem znowuz z powrotem do Cztch. Wyprawa Bolesława była więc skierowana przez Głogowę i marchię łu-iyckąaż do myszeńskiej; a ponieważ trwała »cztery miesiące*, więc obejmowała koniecznie i sierpień, bo inaczej przeciągnęłaby się aż na listopad i grudzień, które to miesiące były podówczas nie praktyczne do wojowania (NR rok latopi-sca6584, bizantyjski, odpowiada tez rokowi 1076 tylkoażdo 1 września). Ale znaczy to razem, że wyprawa Bolesława do Czeskiego Lasu przypadała na ten sam czas, lipcowy i sierpniowy, kiedy tam przebywali i działali Henryk i Wra-tysław. I to dopiero tłómaczy nam powód owego nagłego odwrotu Henryka i Wratysława z pod Myszny, o którym pisze Lambert-jeżeli dowiedzieli się, ze grozi im w plecach Bolesław; albowiem wylew Muldy osłaniał ich owszem od Sasów. Czy jednak doszło wtedy do jakiej bitwy z Henrykiem i Wratysławem, albo z samym Wratysławem, albo choćby z częścią jego wojska, czy zdobywano jaki gród itp., o tem nie ma w [buczeniu żadnej wzmianki. NR Objaśnienie

Helmoldi Prcsbyteri Chronica Slavorum 1,88. Pinctuo kolonizacji niemieckiej w kra-jich poslowiaiiskich od połowy 12 wieku: sed et australe litus Albiae ipso tempore ceperunt wolne hollandrenscs adeenae, ab urbe Soltwedele - usque ad Saltum Bohemicum posse-faunt Hollandri. Cfr Jirecwk: Antiquae Bohcmiac topographia historica, Vindobonae et ftagiel893pag.9ct 135.