IMG75

\

świetle dotychczasowych wyników^ badań - nad przyczynami nieprzystosowania społecznego. nie został do, końca £ wyjaśniony.

Słusznie też przestrzega się przed przecenianiem zarówno czynników środowiskowych, jak i biopcsychicznych jako przyczyn trudności wychowawczych. Zakłada się przy tym, iż przecenianie takie może prowadzić do bardziej lub mniej świadomego uchylania się rodziców, wychowawców i nauczycieli od odpowiedzialności za Wychowanie dzieci i młodzieży, a także do pomniejszania roli badań naukowych nad sposobami przezwyciężania lub łagodzenia zaburzeń w zachowaniu uczniów.

Należy również pamiętać, że wiele napotykanych trudności wychowawczych ma charakter przejściowy. Spowodowane są chwilowym przeżywaniem frustracji i stresów, np. w wyniku zmiany miejsca zamieszkania, pojawienia się nowego dziecka w rodzinie, doraźnych konfliktów małżeńskich, przeciążenia nauką szkolną. W takim przypadku ustąpienie źródła irytacji czy rozdrażnienia jest zazwyczaj równoznaczne z zaprzestaniem u-jawniania przez ucznia cech nieprzystosowania społecznego. Dlatego też zapoznając się z poszczególnymi przyczynami trudności wychowawczych, warto zainteresować się bliżej nie tylko występowaniem ich w określonym zespole czy układzie powiązanych i współdziałających ze sobą wszystkich innych poznanych przyczyn, lecz również doraźnym lub trwałym ich charakterem. Groźnymi przyczynami nieprzystosowania społecznego są oczywiście przede wszystkim wszelkie czynniki ryzyka oddziałujące w sposób stały i to niezależnie od tego, czy są to przyczyny tkwiące w środowisku rodzinnym i szkolnym, czy też przyczyny biopsychiczne.

1. PRZYCZYNY TKWIĄCE W ŚRODOWISKU RODZINNYM

Pierwszy zestaw przyczyn trudności wychowawczych bynajmniej nie przez przypadek związany jest z rodziną. Odgrywa ona bowiem wyjątkową rolę w rozwoju każdego dziecka Tutaj zdobywa ono tikiwif doświadczenia życiowe, doznaje uczuć znikł