IMG�39 (2)

30 HO/D7IAI I r»\/rhmpnlec*nr a.ipekfy fakntrt <yr(o

przedmiotu miłości, konkretnie pflrtnero związku intymnego, najczęściej udanepo związku małżeńskiego w celu redukcji tego niedostatku.

Mównic doniosłe znaczenie, o Istotnym wpływie na poziom poczucia szczęścia, zadowolenia I możliwości, a także no prawidłowy rozwój i całokształt zdrowia fizycznego, zwłaszcza umysłowego - we wszystkich okresach życia 1 różnych sytuacjach życiowych - ma zaspokojenie tych potrzeb. Moz Ich zaspokojenia, a więc bez doświadczania przynależności do kogoś bliskiego, bez jego akceptacji i czerpania pozytywnie ciepła miłości od kochającej osoby, jednostka nie jest w stanie w pełni się rozwinąć jako szczęśliwy i zdrowy człowiek, zarówno fizycznie, jak i psychologicznie (Rice, 1998; Furnham, 2005; Passer, Smith, 2001).

Czwarty poziom obejmuje potrzeby uznania - przez siebie samego, a zwłaszcza przez innych; a więc niejako uznania zarówno we własnych oczach, jak i w oczach innych. Odnosi się to do takich potrzeb jednostki, jak: rozwijanie szacunku, uznania dla samego siebie oraz zdobywanie uznania Innych, osiąganie większego zakresu autonomii, wyższych szczebli władzy. Wiąże się to z silnym pragnieniem odnoszenia sukcesu, osobistego prestiżu i uznania przez innych. Czynniki środowiskowo-kulturowe i subkulturowe określają rodzaj osiągnięć czy nagród, które są rozpatrywane jako znaczące i mogą się przyczyniać do podtrzymania i wzrostu samooceny.

Znaczący wpływ w tym zakresie mają rówieśnicy i kontakty z nimi. Bardzo ważne pod tym względem są miejsca pracy stwarzające sposobności do osiągnięć, a ponadto współpracownicy, którzy stanowią najbliższe środowisko społeczne, ewentualnie doceniające te osiągnięcia, a przede wszystkim ich sprawcę. Często sytuacja bywa odwrotna: to właśnie miejsce pracy stwarza trudności czy przeszkody, nie tylko ogranicza mniej lub bardziej szanse na zaspokojenie potrzeby uznania na zadowalającym poziomie, lecz także niejednokrotnie przyczynia się do doświadczania głębokiej frustracji i niezadowolenia.

Okazuje się więc, że zaspokojenie na odpowiednim poziomie potrzeb uznania może stanowić bardzo ważne źródło nie tylko sukcesu, lecz także zadowolenia i szczęścia osobistego, jak również niekiedy bardzo silnej motywacji do pracy czy też kontynuowania preferowanej formy działalności, nierzadko twórczej. Niezaspokojenie natomiast tych potrzeb, szczególnie w miejscu pracy, ale nie tylko, stanowi na ogół źródło niezadowolenia, frustracji, depresji, niekiedy załamania czy wypalenia zawodowego oraz różnych, poważnych zaburzeń zdrowotnych. Jak się okazuje, odpowiedni poziom zaspokojenia potrzeby uznania ma znaczący udział w doświadczaniu zarówno niezadowolenia, jak i szczęścia, radości, zadowolenia oraz wysokiego poziomu jakości życia (Rice, 1998; Furnham, 2005; Larsen, Buss, 2002; Carver, Scheier, 2000).

W przypadku piątego poziomu potrzeb w ujęciu Maslowa występuje pewna rozbieżność w stosunku do wcześniejszej, pierwotnej koncepcji hierarchii potrzeb. Zgodnie z pierwotną wersją na piątym poziomie wy-

stępowały potrzeby samoaktualizacji, tymczasem według ostatniej wersji na piątym poziomie znajdują się potrzeby poznawcze. W głównej mierze dotyczą one wiedzy, poznania oraz rozumienia. Przy czym nie chodzi tu o wiedzę czysto faktograficzną, ale raczej o semantyczną, o mądrość umożliwiającą głębsze, bardziej wieloaspektowe, wielopłaszczyznowe oraz perspektywiczne rozumienie i ujmowanie w sposób bardziej syntetyczny, całościowy, uwzględniający nie tyle szczegóły, ile istotę być może poznanych już dotychczas zjawisk, procesów, prawidłowości otaczającego świata fizycznego i społecznego. Tego rodzaju potrzeby pojawiają się u jednostek, które już w sposób względnie zadowalający zaspokoiły potrzeby na niższych poziomach. Dla osób tych głębsze rozumienie świata jest potrzebą, której zaspokojenie stanowi źródło swoistego zadowolenia i wysokiej jakości życia oraz wewnętrznej integracji (Passer, Smith, 2001; Carver, Scheier, 2000).

Na szóstym poziomie znajdują się potrzeby estetyczne: piękna, symetrii, harmonii, a także dobra. Ich występowanie wprawdzie nie jest powszechne, lecz dla tych, u których się pojawiają, ich zaspokojenie stanowi dodatkowy, znaczący wymiar doświadczanego zadowolenia, radości, a zwłaszcza wysokiej jakości ich życia (Passer, Smith, 2001; Carver, Scheier, 2000; Larsen, Buss, 2002; McAdams, 2000).

Na siódmym, najwyższym poziomie, dopiero po zaspokojeniu wszystkich potrzeb usytuowanych na poziomach niższych (w ujęciu modelowym), występują potrzeby ostatecznej samoaktualizacji - samospełnienia, wzrostu i wykorzystania w możliwie najpełniejszy sposób swoich zdolności oraz bycia twórczym w jak największej rozciągłości w dostępnych dla siebie obszarach działalności. Z potrzebą samospełnienia wiąże się występowanie przemożnego pragnienia stania się w pełni tym, kim jednostka może i powinna się stać. Samoaktualizacja jest definiowana przez Maslowa jako;

ciągła aktualizacja możliwości, zdolności i talentów, jako wypełnienie misji albo wyzwania, losu, przeznaczenia czy powołania, jako pełniejsze rozpoznanie i akceptacja własnej wewnętrznej natury, jako ustawiczne dążenie ku jedności, integracji czy harmonii wewnętrznej (Maslow, 1986, s. 31).

Zgodnie z koncepcją Maslowa pojawia się tu miłość istnienia (love of being) w przeciwstawieniu do miłości-braku (love of deficiency) występującej na trzecim poziomie hierarchii potrzeb. Miłość istnienia jest miłością bezinteresowną, ofiarną, wspierającą, nastawioną w pełni na dawanie, a nie branie. Miłość ta, w ujęciu psychologii humanistycznej, wieńczy oraz integruje cały zróżnicowany proces wzrostu i rozwoju samoaktualizacji jednostki.

Nie ulega wątpliwości, że jednostki osiągające ten poziom samoaktualizacji w swoisty sposób osiągają również bardzo wysoki poziom poczucia sensu, celowości i jakości życia, a także doświadczanego zadowolenia (Maslow, 1986; Furnham, 2005; Rice, 1998; Carver, Scheier, 2000; Czermiński i in., 2000).