ingarden6

r

vz.‘ *ł^> <*'&' VO !'<»>>&*V‘ł. •

<3    '

252

O poznawaniu dzieła literackiego

<=u;

2<$p>

ko.n.,kretvźaci .1. pewnecn dzieła t..niinift.pe] &pnUi- ifika. mogli mieć współcześni autorowi czytelnicy,—nnfihjinięt;^ia trafnych i wystarczających informacji spoza samego dzieła jest potrzebne i wskazane. ^V_tym wypadku nie można nieraz ograni-" czyć się ido analizy samego dzieła, ale i wówicznw tyzaha od niej

Lz a c z a 6 i Uczyć się z je] .wynikami. W tych granicach należy uzna6 trafność wysuniętego zarzutu'.

Inne ujemne-' wpływy czynników postronnych, które przy badaniach charakterologicznych należy ograniczyć do minimum, maia żródłf w samym badaczu, a więc rap, w lego osobistych upodobaniach. w ieigo nawykach oceny estetycznej, w 'przypadkowych stanach .psychicznych podczas lektury, w przyjętych opiniach o dziele itp. Wszystko to może przyczynić się do sfałszowania dzieła 1 błędnych jego opisów. Toteż ważne jest uniezależnienie się od nich ba-_dacza. To ostatnie zastrzeżenie zawiera w sobie m. in. postulat uniezależnienia się badacza (w granicach możliwości) od atmosfery literackiej epoki, w której badanie się odbywa, a tym samym od uwarunkowania dziejowego. Trudno to niewątpliwie przeprowadzić, ale niemniej jest to bardzo wskazane dla uzyskania wyników obiektywnych. W następstwie tego dzięki literaokio fiako twór antyczny) jest rozważane w swej czysto obiektywnej strukturze, zostaje jakby wyjęte z procesu historycznego, Do-piero w jak najbardziej przedmiotowym nastawieniu przy usilnym staraniu się o zachowanie w opisie charakterystycznych oech dzieła, zdobywamy odpowiedź na pytanie, jakie jest dane indywidualne dzieło w swej istotnej budowie.

TV/io>^ marnefcio fest twarem intarsuhisktywnym. Twierdzenia więc, które się do niego odnoszą, mogą być poddano bezpośredniej kontroli przez różnych badaczy; można się tedy spodziewać, że w toku dyskusji dojdzie do uzyskania wyników zgodnych i naukowo uzasadnionych.

ad b) W 1 ed z ę o literaturze interesuję jednak nie tylko ta ln-tersublektywna postać dzieła literackiego, lecz także dzieło w swej ¥cnkretvzacii. .w szczególności zaś w konkretyzacji estetycznej. W odniesieniu do tego trzoba pamiętać, że ta Jtor^et^z^F~iTq

I

jest — przynajmniej w praktyce — przedmiotem intersublektyw-

nym, lecz monosubiektywnym. O cechach współ n y c h tych konkretyzacji możemy wprawdzie — jak starałem się pokazać — uzyskać twierdzenia intersublokt/wnie sprawdzalne, ale już w odniesieniu <łn ich cech swoistych wydoje się lo wykluczone. .Test pr/Hu

rzeczą niebezpieczną zaliczać te twierdzenia do nauki o kifdfofierze, jakkolwiek nie może się ona ich wyra.de j&|łq pewnego cennego materiału Informacyjnego, prfez go poznanie konkretyzacji estetycznej dzieła literackiego Zak&A- -tn_r~) że ale tak wyrażę — przejście przez .lei przeżycie estetyczny, co dla zbadania dzieła jako twoim schematycznego nie jest pafaet,fvŁ.

Z tych różnych wzglądów (do których jeszcze inne się przyłączą) <|'Gs.t-rzeczą wskazaną badanie estetycznych konkretyzacji pr^YOiudc innei gałęzi .wiedzy o literaturze, mianowicie kryXyc~p .jurJrd^ r a ck ie j,

O zadaniach krytyki literackiej będzie mowa później. Nu tn&ć. trzeba powrócić do omówienia dalszych zagadnień nauki o litiM-.-i-turze.

§ 6.

Prócz zadania opisowej analizy poszozególnyoh dzieł Htorui:Uii-li| staje przed naukową.charakterólogią literacka zadanie.opisania im szczególnych typ.ów dzieł literackich. „Typy te mogą,być r6żnfi-.'<i

____

b nau-odu. el różne grupy dzieł wedletzw. ..gatunków.” liti-im-'

_ Nasuwają się też różne zagadnienia opisowe poszczególnych

typowych momentów strukturalnych budowy dzieł literackich c/.y też poszozególnyoh typowych motywów, wątków itp. „

Założeniem tych wszystkich badań jest •uzyskanie zadów,il.iją cych wyników opisu poszczególnych dzieł HteracicicKT^ZadaiiKi Im daweze w poszczególnych grupach są dość podobne do siebie i n.j ogół znane, a w pewnej mierze i realizowane, ohoć w .praktyce niiT.-u. brak im dostatecznych podstaw opisowej charakterologii poszcziyńl nych dzieł. Wskutek tego brak też należytego zrozumienia isl«>łiiyi^-li zadań, które sle tu otwierają. Ponieważ

dzieł urui

rodzaju zależnie od takiego czy innego uporządkowani

typologią dzieł literackich. .Nie będzie jednak lr->. m Cżymltymr^zeli uważać je będziemy za pewną specjalną grii|ię l>.i dań charakterologicznych.

Nic zamierzając bliżej omawiać nasuwających się tu •/.ii',.Milmi u

fic A‘‘‘