LS Miern energ (dla Student) 02

A1 itr ni ci u o

Jednostki miar

Jednostką miary nazywa się wartość danej wielkości, której wartość liczbową umownie przyjęto równą jedności. Służy ona do porównywania - różnych wartości tej samej wielkości. Uporządkowany zbiór jednostek miar tworzy układ jednostek miar. Ogólnie biorąc, układ taki powinien spełniać trzy postulaty:

-mieć minimalną liczbę jednostek podstawowych (tworzących podstawę układu),

-być adekwatny, tzn. każda wielkość fizyczna różniąca się od innych powinna mieć swoją, różniącą się od innych, jednostkę miary,

- być spójny (koherentny), tzn. jednostki wszystkich wielkości fizycznych powinny dać się wyrazić w postaci iloczynów i ilorazów potęg jednostek podstawowych.

W Polsce określono legalne jednostki miar, których stosowanie jest nakazane i dozwolone. Rozporządzenie wymienia trzy grupy legalnych jednostek miar, a mianowicie:

1.    Międzynarodowy Układ Jednostek Miar SI - jednostki podstawowe

i uzupełniające.    Obowiązuje on w większości państw,

a jego nazwa pochodzi z jęz. francuskiego (Le System International d’Unites). Chociaż niedoskonały (nie spełnia wszystkich postulatów), jest jednak najbardziej zracjonalizowany z dotychczas stosowanych (wymienionych wyżej) układów;

2.    Jednostki nie należące do układu SI;

3.    Jednostki miar pochodne lub mieszane - część z nich ma nazwy własne.

Należy zaznaczyć, że w układzie SI, podobnie jak i we wszystkich innych układach jednostek miar stosowanych legalnie dawniej, rozróżnia się jednostki:

-podstawowe, tzn. przyjęte za nifeżależne w danym układzie wielkości; zdefiniowane są one na podstawie dowolnie wybranych zjawisk lub właściwości

wybranych ciął, zapewniających jednoznaczność oraz wystarczającą dokładność

« %

pomiaru;

-pochodne, tzn. wyrażone za pomocą ilorazu lub iloczynu jednostek miar

podstawowych (lub też uzupełniających) w danym układzie; zwykle są one tworzone za pomocą wzorów określających i definiujących zależność wielkości pochodnej od wielkości podstawowych.

UKŁADY JEDNOSTEK MIAR

W 1960 r., na XI Generalnej Konferencji Miar, przyjęto układ jednostek miar

Systeme International d'Unit es - układ SI. Optera się on na następujących założeniach:

• posiada siedem wybranych podstawowych wielkości fizycznych, z podstawowymi dla nich jednostkami miar, tj:

-długość    -metr[m],

-    masa    - kilogram [kg],

-    czas    - sekunda [s],

-    natężenie prądu elektrycznego - amper [A], •

-    temperatura    - kelwin [K],

-    światłość    - kandela [cd],

-    ilość substancji    - mol [mol] (wprowadzono na XIV

Generalnej Konferencji Miar w 1971 r.),

• posiada dwie uzupełniające jednostki miary: radian i steradian (pierwszy dla pomiarów kąta płaskiego, drugi dla pomiarów kąta bryłowego),

•    pochodne jednostki miar, podporządkowane właściwym wielkościom pochodnym, tworzy się w oparciu o odpowiednie prawa fizyczne formułujące zależności między wielkościami podstawowymi, uwzględniając zasadę spójności jednostek.

W styczniu 1978 r. ISO (Międzynarodowa Organizacja Normalizacji z siedzibą w Genewie) wprowadziła

Międzynarodowy Układ Jednostek Miar Od tego momentu wolno już stosować tylko jednostki ustawowe.

W chwili obecnej, w Polsce sprawę jednostek miar regulują:

-    ustawa Prawo o miarach z dnia 11 maja 2001 r. (Dz. U., nr 63, poz.636),

-    rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie legalnych jednostek miar z dnia 12 maja 2003 r. (Dz. U., nr 103, poz. 954).

W dawniej stosowanym układzie technicznym istniały trzy jednostki podstawowe: długość [m], czas [s] i siła [kG], z których wyprowadzane były wszystkie pozostałe jednostki.

Jednostkę siły 1 kG definiowano jako siłę, która masie wzorca kilograma, przechowywanego w Sevres pod Paryżem, nadawała normalne przyspieszenie ziemskie g = 9,81 m/s². Masa w układzie technicznym była wielkością pochodną o wymiarze kG/(m/s²) = kG s²/m. Układ techniczny uznano za niedoskonały z uwagi na niepotrzebne powiązania z przyspieszeniem ziemskim.