medsadowa8

.    ^    I*

Przez pojęcie „uszkodzenia ciała" należy rozumieć zmiany o wyraźnym charakterze anatomicznym (przerwanie ciągłości tkanek), natomiast „rozstrojem zdrowia" określa się zmiany o charakterze czynnościowym, odpowiadające zespołowi zjawisk ogólnoustrojowych, nazywanych chorobą.

^Uszkodzenia ciała, nazywane również w opiniodawstwie obrażeniami / ciała, w sposób niekorzystny odbijają się na całości fizycznej człowiekaTna jego kształcie i wyglądzie. Do uszkodzeń ciała można zaliczyć nie tylko rany, złamania kości, pęknięcia narządów wewnętrznych, krwotoki wewnętrzne, uszkodzenia II nerwów obwodowych, -ałe- także^ińce (podbiegnięcia krwawe), a nawet otarcia ji naskórka, JeżelTIekarz biegły wydaje opinię na podstawie badania przeprbwadzo-'' 'negoTpo upływie dłuższego czasu od zdarzenia, ocenia wyłącznie późne lub trwałe następstwa uszkodzeń ciała w postaci blizn, zniekształceń, ubytków kości lub ograniczonej ruchomości stawów. Brak trwałych śladów przebytego uszkodzenia ciała nie przeczy ich istnieniu w okresie wcześniejszym, ytymaga jednak szczegółowej konfrontacji z dostarczoną dokumentacją lekarską.

^ Rozstrój zdrowia w ujęciu kodeksowym obejmuje przejawy zaburzeń czynności całego organizmu lub co najmniej wyraźnych-zmian czynnościjiąrzą-^gpwiub~ ukłądów bez uchwytnego podłoża anatomicznego, jak np^; .gorączka, ata świadomości, wymioty, biegunka. Nierzadko rozstrój zdrowia towarzyszy uszkodzeniu..ciałąu jak _np.: wstrząs pourazowy, niedokrwistość pokrwotoczna, ogól ner żak ażpnie y^wiptrr^ryyjpaHkarh ^ci słe rozgraniczenie uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia nie jest możliwe, a oba te stany współistnieją ze sobą przez dłuższy czas od doznania urazu. Nie ma to praktycznego znaczenia, gdyż sankcje karne za spowodowanie jednego lub drugiego stanu są takie same.

Oprócz pojęć „uszkodzenia ciała” i „rozstroju zdrowia" ustawodawca wprowadza do Kodeksu karnego określenie „naruszenia czynności narządu ciała" (art. 15#"§ 2), przez co rozumie się towarzyszące uszkodzeniom ciała lub rozstrojowi zdrowia przemijające, całkowite lub częściowe (lecz o istotnym natężeniu) zniesienie fizjologicznych czynności jakiegoś narządu lub układu. Przez pojęcie „narząd" rozumiemy taką część ciała, która, stanowiąc zespół tkanek o pewnej samodzielności, służy do wykonywania określonych czynności fizjologicznych, np. kończyna lub jej część. Naruszeniem czynności narządu ciała będzie wiec nie tylko złamanie kośei przedramienia, ale również kości palców (naruszenie narządu ruchu), nie tylko złamanie kości żuchwy, ale również wybicie zęba (naruszenie czynności narządu żucia). Naruszenie to musi być jednak wyraźne, tzn. prowadzące do tego, iż dany narząd staje się niezdolny do prawidłowego działania, zgodnego z jego przeznaczeniem.

Kwalifikację uszkodzeń ciała i rozstroju zdrowia Kodeks karnygpiera na opinii o ich ostatecznych skutkach, a nie na pierwotnym stanie samych uszkodzeń; skutki zaś bywają bardzo fóżnerczęsto niezależne od sprawcy; mogą być wynikiem nieostrożności ofiary, błędów w leczeniu, sambFstnychpówikłań. W takim przypadku lekarz biegły w opinii kwalifikującej stwierdzone u pokrzywdzonego obrażenia ciała opiera się na ogół na przeciętnym i.uie powikłanym ich przebiegu, a wówczas gdy doświadczenie lekarskie nakazuje przewidywać wystąpienie powikłań, zwraca uwagę na możliwość ich pojawienia się, co ewentualnie zmieniłoby przyjętą kwalifikację na cięższą.

Takie stanowisko może przyjąć lekarz np. w przypadku bardzo wczesnej oceny rany kłutej brzucha (obawa przed zakażeniem otrzewnej, do którego do chwili badania nie doszło). Jeżeli powikłania takie wystąpią, sprawca uszkodzenia ciała będzie odpowiadał również za ten skutek, który można uznać za typowe powik łanie danego uszkodzenia ciała. Sprawca nie będzie jednak odpowiadał za powikła nia niezwykłe, które nie wynikają z samej istoty pierwotnego uszkodzenia ciała, lecz są następstwem niewłaściwego postępowania ofiary lub błędów w leczeniu,

2.2.4.2. Artykuł 15$ k. k.

r

Artykuł 15|| Kodeksu karnego obejmuje najcięższe skutki uszkodzeń ciała, przy czym z analizy poszczególnych sformułowań wynika, że uszkodzenia te cechuje trwałość, z wyjątkiem „ciężkiej choroby długotrwałej" i „choroby zazwyczaj zagrażającej życiu”. Ustawodawca nazywa wszystkie skutki urazów wymienionych w art. 15$ k. k. „ciężkimi uszkodzeniami ciała lub ciężkim rozstrojem zdrowia", co wynika z treści § 2. Paragraf 1 tegoż artykułu dzieli się na część kazuistyczną (pkt 1), w której wymienia się przykłady konkretnych następstw uszkodzeń ciała, oraz na część zawierającą ogólne sformułowania (pkt 2). W pierwszej części mowa jest o pozbawieniu człowieka dwu najważniejszych zmysłów (wzroku i słuchu), a także mowy oraz zdolności płodzenia. Z określenia „pozbawienie” wynika trwałość i nieodwracalność skutku urazu, •i

Pozbawienie lub utratę wzroku rozumieć należy jako staS, w którym człowiek zupełnie nie widzi, albo też ma zachowane wyłącznie poczucie światła, nie mogąc rozpoznać przedmiotów i ich kształtów. Stan taki może występować, gdy ostrość wzroku (po zastosowaniu szkieł korekcyjnych) jest mniejsza niż 0,02 prawidłowego widzenia, co uniemożliwia człowiekowi w praktyce posługiwanie się narządem wzroku. Czynnikami powodującymi utratę wzroku mogą być urazy gałek ocznych, ale stan taki może być też wynikiem np. zatrucia metanolem wskutek uszkodzenia nerwów wzrokowych oraz ciężkich obrażeń mózgu (uszkodzenie odpowiednich ośrodków w mózgu lub naruszenie ciągłości nerwów wzrokowych).

Pozbawienie słuchu jest równoznaczne z utratą zdolności odbierania, rozpoznawania i rozumienia dźwięków w stopniu uniemożliwiającym porozumiewanie się. Może to być obustronna głuchota całkowita lub tak znaczne ograniczenie zdolności słyszenia, że praktycznie równa się jej utracie (tzw. głuchota socjalna). Przyczyną tego stanu może być ciężki uraz głowy połączony ze /łamaniem podstawy czaszki, łącznie z uszkodzeniem nerwów słuchowych lub ośrodków i dróg nerwowych w mózgu.

Pozbawienie mowy jest to skutek urazów w postaci niezdolności do

wydawania ąrtjkułowanych dźwięków zrozumiałych dla otoczenia. Zjawisko to może być następstwem utraty lub poważnych zniekształceń języka, warg, krtani lub uszkodzenia mózgowych ośrodków mowy (afazja motoryczna lub sensoryczna) pomimo zupełnie nie zmienionego aparatu artykulacyjnego.

Pozbawienie zdolności płodzenia (impotentia generandi) to ii męż-< zyzn przede wszystkim utrata jąder lub trwałe uszkodzenie procesu spermogene-zy (np. działaniem promieni rtg), ą także przecięcie lub pozapalne zrośnięcie kanalików najądrzy i nasieniowodów. Analogicznie u kobiet do pozbawienia zdolności płodzenia prowadzi utrata "macicy albo jajników, przecięcie lub zarośnięcie jajowodów. Utrata zdolności do podjęcia aktu płciowego (impotentia l oeundi) może być również uznana jako następstwo obrażeń, o których mowa w artykule 155 § 1 pkt 1 k. k., gdyż w konsekwencji prowadzi do uniemożliwienia płodzenia (jeżeli pominiemy możliwość zastosowania zabiegu sztucznego przeniesienia nasienia). Przyczyną uniemożliwiającą spółkowanie mogą być u mężczyzny /lniany anatomiczne w obrębie prącia, np. pourazowe blizny sięgające do ciał Inmistych, u kobiet natomiast bliznowate pozaciągania lub zarośnięcia pochwy lub ->romu. U mężczyzn do przyczyn utraty zdolności do spółkowania zaliczyć można także zaburzenia czynnościowe wzwodu prącia, np. w następstwie urazu rdzenia kręgowego, połączonego z uszkodzeniem ośrodka sterującego erekcją. Skutki m ozów uniemożliwiające urodzenie dziecka drogami naturalnymi (np. zniekształ-' enio miednicy) nie stanowią utraty zdolności płodzenia (poród może nastąpić jtrzaz dęcie cesarskie), nie możno je uznać za „inne ciężkie kalectwo" (art. 155 § 1 pkt ł k k ), podobnie jak utratę macicy 1 jajników u kobiety po okiettle pr/.ekwitania.