metody pracy z grupą w poradnictwie zawodowym stronax 79

słuchanie słów. Aklywne słuchanie obejmuje przyswajanie treści, dostrzeganie gestykulacji, subtelnych zmian w glosie i ekspresji a także wychwytywanie ukrytych przekazów. Prowadzący ?^rilP>' może doskonalić swoją zdolność słuchania poprzez rozpoznawanie barier utrudniających skupienie na innych. Takimi ograniczeniami mogą być: skłonność do niesłuchania drugiej osoby, zastanawianie się nad tym. co sam chcę powiedzieć, nadmienia koncentracja na własnej roli. na tym. jak się wypadnie przed grupą (Schneider Corey i Corcy. 2002). Jeżeli prowadzący aktywnie słucha, potrafi zadawać pytania dotyczące treści i powtórzyć treść komunikatu, wytłumaczyć komuś innemu to. co sam zrozumiał. Widzi także. czy przekazywany komunikat jest spójny w swojej treści i formie (spójność komunikatu werbalnego i niewerbalnego). Może leż nauczyć kogoś innego korzystania z informacji, które właśnie przyswoił i porównać je ze swoją wiedzą (Thomson. 1998).

Na aktywne słuchanie składa się kilka rodzajów umiejętności (Jak tyć z ludźmi. Umiejętności interpersonalne, 1990).Oto najważniejsze z nich:

Parafraza

Parafraza to powtórzenie własnymi słowami tego. co rozmówca do tej pory powiedział. Słuchający może dokonać tu pewnych skrótów, ale daje partnerowi wyraźny sygnał, że aktywnie słucha i stara się go rozumieć. Parafrazując nie podsumowujemy, nic interpretujemy, nic wyciągamy wniosków. Pomagamy uczestnikom grupy w usłyszeniu sprecyzowanych przez nich komunikatów i sprawdzamy. czy właściwie jc zrozumieliśmy. Parafraza najczęściej zaczyna się od słów:

•    „Mówiłeś przed chwilą, że...”.

•    „Chcesz powiedzieć, ż.c...",

•    .Jeżeli dobrze cię rozumiem to powiedziałeś...”

Dzięki parafrazie:

•    mówiący dowiaduje sic. żc naprawdę jest słuchany,

•    słuchający (np. prowadzący grupę) sprawdza, czy dobrze usłyszał i zrozumiał.

•    mówiący, słysząc parafrazę własnej wypowiedzi, może wnieść poprawki lub uzupełnić swoją wypowiedź.

Parafraza pomaga doradcy prowadzącemu grupę w dokładnym wyjaśnianiu kwestii spornych, w spokojnej rozmowie na trudne tematy, uspokojeniu zbyt żywej i nadmiernie emocjonalnej dyskusji, w której uczestnikom trudno jest skoncentrować się na faktach. Początkujący prowadzący może odczuć .sztuczność, kiedy stosuje parafrazę lub jej niepotrzebnie nadużywać. Z czasem jednak staje się ona naturalnym, znacznie ułatwiającym porozumienie narzędziem skutecznej komunikacji.

Odzwierciedlenie

Odzwierciedlenie jest związane z umiejętnością aktywnego slucliania i polega na sprawdzaniu. c/.y właściwie zrozumieliśmy komunikat a zwłaszcza uczucia mówiącego, np.:

•    ..Zdaje się. że jesteś zawiedziony”,

•    .Jesteś z siebie tłumny”.

Dotyczy zwykle przekazywania istoty tego. co mówiący chciał wyrazić. Jest to sygnał, żc nadawca komunikatu został właściwie zrozumiany a prowadzący nie nałożył na przekazywane treści swojej własnej interpretacji. Odzwierciedlenie stosujemy, kiedy potrzebujemy dać wyraz naszego zaangażowania lub gdy mamy wątpliwości, czy właściwie rozumiemy emocje albo chcemy, żeby uczestnik usłyszał od nas. jak brzmiała główna myśl jego komunikatu. Nic należy jednak nadużywać odzwierciedlenia (co zdarza się początkującym prowadzącym). W przypadku prostych i jasnych komunikatów staje się ono pustym echem.

Klaryfikacja

Można ją z pożytkiem stosować we wczesnych fazach rozwoju grupy. Służy zwykle do precyzowania myśli uczestników i nazywania problemów. Umożliwia skupienie uwagi na podstawowych, nienazwanych trudnościach i uporządkowaniu sprzecznych lub niejednoznacznych uczuć. Przykład:

Iwona stwierdza: „Nienawidzę swojego szefa, nie chcę go więcej widzieć. Ciągle mnie krytykuje i upokarza przed innymi pracownikami. Czuję się jednak winna, jak lak o nim mówię. On ma duża wiedzę, jest jednak dla mnie wyjątkowym autorytetem. Chciałabym, żeby mnie doceniał”.

Ktaryfikacja: „Przeżywasz jednocześnie uczucie podziwu i nienawiści do swojego szefa. Myślisz, że doświadczanie tych dwóch uc/uć naraz jest czymś nic w porządku”. W tym przypadku klaryfikacja pomaga uporządkować emocje, daje szansę uczestniczce na jednoczesne odczuwanie nienawiści i podziwu, bez odczuwania poczucia winy.

Podsumowywanie

Według Schneider Corcy i Corcy (2002) jeżeli praca grupy grzęźnie w miejscu, użyteczne bywa podsumowanie. Na tej podstawie można podjąć decyzję, co robić dalej. Podsumowanie może poprzedzać dyskusja w grupie, która wskaże na różne stanowiska uczestników. Podsumowanie daje szansę na znalezienie alternatywnych rozwiązań problemu i porządkuje komunikację w grupie. Ważną rolę odgrywa podsumowanie końcowe dokonane zarówno przez prowadzącego, jak i uczestników. Można również rozpocząć zajęcia ©d podsumowania treści, celów, problemów, istotnych sytuacji, jakie miały miejsce na poprzednim stukaniu. Pomoże

79