Obraz (1180)

cH₃cącącH₂oH

h₂so₄

CHjCHjCH-CHj + CHjCH-CHCH, oba stereoizomcry

Powstawanie 2-butenu jest wynikiem zgodnego z regułą Markownikowa przyłączenia protonu do tworzącego się najpierw I-butenu, po czym następuje odłączenie protonu w kierunku zgodnym z regułą Zajcewa:

CHjCHjCH-CHj + H⁺—CH,CąCH⁺-CHj —CH,CH-CHCHj + H*

Debydratacji alkoholi w kwaśnym środowisku mogą też towarzyszyć typowe dla karbokalionów przegrupowania szkieletów węglowych. Na przykład z 33-dinetyk>-2-butanołu powstają tylko produkty przegrupowane:

CHi

CHj-C - CH-CHj CHjOH

— (CH^CH-OCHj + (CH₃)₂C=C(CH₃)₂ 20% «0%

Przegrupowanie karbokationów może spowodować nawet bardzo duże zmiany szkieletów węglowych, na przykład:

OH

A    B

Rozpoznanie kolejnych wydarzeń zachodzących podczas przemiany alkoholu A w bicykloalken B wymaga dość znacznej biegłości w chemii organicznej.

Piroliza ksantogenlanów

Komplikacji towarzyszących debydratacji alkoholi pod wpływem kwasów unika się, poddając eliminacji estrowe pochodne alkoholi Do często stosowa-

nych należą estry kwasu ditio węglowego (ksantogenowego). Estry te, powstające z alkoholi i dwusiarczku węgla, ulegają eliminacji do alkenów podczas ogrzewania do niezbyt wysokich temperatur:

OH

O-C-S-K*

II

O-C-SCHj

S

S

ester kwasu ksantogenowego

^l6t^—■ (CHj)jCCH=OHj * COS + CHjSH

Mankamentem tej pożytecznej reakcji, znanej jako reakcja Czugajewa, jest potwornie obrzydliwy zapach CHjSH i COS.

9.8. Utlenianie alkoholi

Alkohole utleniają się do aldehydów albo do ketonów

Utlenienie alkoholi jest reakcją eliminacji, którą formalnie można przedstawić jako odłączenie atomów wodoru od atomu tlenu i sąsiedniego atomu węgla. Produkty utlenienia zawierają grupę karbonylową C“0:

RCHjOH

'h

aldehyd

alkohol

pierwszorzędowy