Obraz0

ĆWICZENIE 28

Tematyka:

Czas przeszły złożony. Czas zaprzeszły. Tryb przypuszczaj ący. Polecenia:

Powtórzyć § 159, 160, 170. Przeczytać i nauczyć się §§ 179—183. Zadania:

1.    Przedstaw budowę i historię form czasu przeszłego złożonego, czasu zaprzeszłego oraz trybu przypuszczającego.

2.    Porównaj psalm 3. „Psałterza floriańskiego” (Tekst nr 4) z psalmem 3. ,Psałterza puławskiego” (Tekst nr 10). Wypisz wszystkie formy czasu przeszłego, zestaw je z sobą i wskaż, jakie się w nich dokonały zmiany.

3.    Niżej podano teksty rot przysiąg sądowych z lat 1397—1399. Wypisz z nich formy czasu przeszłego i zastanów się, jakie tendencje rozwojowe znalazły w nich odbicie:

Jakośmy przy tem byli, kiedy Elżbieta wykupiła u Gniewomira poł folwarka i pieniądze śmy odliczali (1397 r.). Byłeśm przy tem i widział, eż Włodek począł na Warcisława i rany dał (1398 r.). Tako na cię żałuję, eż... wziąłeś mi niewód. Znaję, eżem wziął, a esom uczynił, tom na swem uczynił i gotówem to ukazać (1399 r.).

4.    Z podanego fragmentu „Psałterza floriańskiego ” wypisz wyróżnione czasowniki, określ ich formę i przełóż na język współczesny:

Bo naostrzyli są jako miecz języki swoje; naciągnęli są łęczyszcza, bychą strzelali w tajemności niepokalanego. Mołwili są, bychą pokryli sidła, rzekli są: kto uźrzy je?

5.    Od podanych czasowników utwórz formę 1. i 2. os. l.p. r.m.: a) czasu przeszłego złożonego, b) czasu zaprzeszłego, c) trybu przypuszczającego:

być, chcieć, chwytać, dać, dawać, giąć, gnać, grać, jechać, leżeć, móc, nieść, przeć, strzec, wyjść, zgnieść

6.    Z Tekstu nr 8 wypisz formy czasu zaprzeszłego, określ ich osobę, liczbę, rodzaj oraz dawną koniugację.

192