P3200109

Ja&j 4 My*

•A \    7^

‘^L "‘^t>ł    )    1    sJ

pp

h:

19

t 2. Isiota stulystyi zuej analizy wiciowy murowej i krotki rys bisiory c/.ny

do

|ra

0-;i_v

8

)e_>

1-

fl-

Bk,

fc

^0

ie

;o

i

l-

1

k

ci

1-

ich dyskwalifikacji, /.as ptaki, które przeżyły, przeżyły dzięki temu, ze posiadały pewne sprzyjając cechy fizyczne Ptaki, które przeżyły, były krótsze i lzejsze, miały dłuższe kości skrzydeł, dłuższe nogi, dłu/.s/ą linię mostka i więks/.ą obje tosc mózgu niż ptaki, które nie przeżyły W swej analizie prowadzonej w duchu teorii Darwina o doborze naturalnym, i 1 13 u nip us nie obliczał nawet odchylenia standardowego. Jego analiza dała jednak zadziwiające wyniki, które zostały później potwierdzone zaawansowanymi już metodami statystycznymi, zastosowany mi do zgromadzonych przez niego danych.

Pochodzenie metod analizy wielowymiarowej jest ściśle związane z rozwojem metod korelacji i regresji, a szczególnie metod korelacji i regresji cząstkowej i korelacji wielorakiej. Podstawowe procedury w tym zakresie zostały opracowane na przełomie XIX i XX wieku przez K. Pearsona⁵ oraz G.U. Yulea⁶. Uw aża się jednak, że datę narodzin wielowymiarowej analizy statystycznej, we współczesnym jej rozumieniu, należy lokować około roku 1930 (Dagnelie, 1975), bo choć znane już były niektóre, zwłaszcza opisowe metody i techniki analizy, to szereg istotnych osiągnięć odnoszących się do ujęcia stochastycznego powstało w tym czasie. W szczególności można tu wymienić prace następujących uczonych: R.A. Fishfr ra (rozkłady próbkowe współczynników korelacji cząstkowej - 1924 r. i korelacji wielorakiej - 1928 r., wprowadzenie funkcji dyskryminacyjnej - 1936 r.); J. Wis-harta⁸ (rozkład próbkowej wariancji i kowariancji - 1928 r.); P.C. Mahalanobisa

j    ⁵ Karl Pearson (1857-1936), angielski uczony; matematyk, statystyk, filozof, przyrodnik - cwolu

cjonista i cugcnik. Rozwinął koncepcję korelacji Bravais oraz usystematyzował intuicyjne metody korelacyjne Galtona (np. wzór na współczynnik korelacji parami). Wniósł wiele własnych idei i roz wiązań (np. podstawy teorii regresji i korelacji wielorakiej, metoda momentów w estymacji, system krzywych Pearsona, test chi-kwadrat zgodności / modelem). Twórca szkoły' biometrycznej oraz współzałożyciel i wydawca pisma „Biomctrika" (1901).

⁶    Gcorgc Udny Yulc (1871-1951), angielski inżynier i statystyk; zasłynął pracami z. dziedziny ko relacji i regresji, korelacji cząstkowej, korelacji cech jakościowych oraz jej społecznych i ekonomicz nych zastosowań, teorii autoregresji. Widoczny jest jego wkład w teorię rozkładów (rozkład Yulea) i procesów stochastycznych (proces Yule a). Jest autorem znanej książki Introduction to the Ihcory of Statitficsi 14 wydań, w tym ostatnie z 1950 r. wspólnie z M.G. Kcndallem). Zajmował się też zastosowaniem statystyki w lingwistyce (głównie częstością wystąpień słów, szczególnie rzeczowników w różnych tekstach - The Statistics of IJterary Vocabulaiy).

⁷    Sir Ronald Aylmer Fishcr (1890-1962), trzeci z wielkiej trójki: Galton - Pearson - Fishcr; statystyk, przyrodnik, genetyk eugenik. Od jego prac datuje się rozwój nowoczesnej statystyki l 'systematyzował podstawy teoretyczne statystyki indukcyjnej, rozwinął statystyczne metody w doświad czalnictwie rolniczym i biologicznym (w Rothamsted F.xperimcntal Station). Teorie i metody Fishera ciągle są podstawą wielu współczesnych badań i nauczania

’ John Wishart (1898-1956).

⁹ Prasanta Chandra Mahalanobis (1893-1972). fizyk, matematyk, przyrodnik i statystyk hinduski Wniósł duży wkład w rozwój statystyki meteorologii, badań operacyjnych (planowanie ekonomicz ne, czterosektorowy model wzrostu gospodarczego), terorii błędów w eksperymentach, metody re prezentacyjnej (koncepcja optymalnego planu badań próbkowych czy podpróbek interpenetracyj nych). W statystyce widział kluczową technologię dla wzrostu efektywności ludzkich wysiłków w najszerszym sensie. Z zakresu analizy wielowymiarowej szczególnie ważna jest odległość D², zwana jego imieniem (odległość Mahalanobisa)