page0108

98

S. DICKSTEIN.

the British Nation, he has, through an infortunate misunderstanding, met his ruin on the English soil, so illustrious in all other instances, but so fatal in this to uhim.

Iloene Wroński Superior Officer of Russia.

London, Jan. 1821.

Adres do członków Biura długości (w rękopisach znaleźliśmy oryginał francuski tej odezwy), stanowi pracę bardzo interesująca. Wypowiada w niej Wroński najprzód te same poglądy, które podajemy niżej w tekście na końcu niniejszego rozdziału; dalej podane są niektóre twierdzenia z mechaniki niebieskiej. Między innemi, charaktery-stycznem jest następujące pytanie:    „W układzie złożonym z m ciał niebieskich, od

różnijmy fakta, prawa i dane, i pytajmy, ile liczb charakteryzuje każdą z tych ka-tegoryj? Jako odpowiedź podaje Wroński:

1) na liczbę faktów a) mechanicznych: 3. m(m — 1) + i; b) geometrycznych: | m (m — 1), razem 5m (m — 1) -)- 1; gdy za jednostkę masy przyjmiemy masę ciała centralnego i pozostawimy nieoznaczoną jednostkę długości, znajdziemy liczbę faktów:

A — 5m (m — 1)

2)    liczba praw: a) mechanicznych wynosi 3m (m — 1); b) geometrycznych:

^ (to — 1) (m — 2); razem

| (m — 1) (3m — 2),

3)    liczba danych równa się A— B, t. j.

G = \ (m — T) (m + 6).

W szczególności dla teoryi księżyca, gdzie mamy trzy ciała: słońce, ziemie, księżyc, będzie: A = 21 + 9 = 30; B = 18 + 3 = 21; C =* 9; potrzeba zatem dziewięciu dokładnych obserwacyj w teoryi księżyca i 21 równań, z których 18 jest mechanicznych, 3 zaś geometryczne.

Wspomina w dalszym ciągu Wroński o swojej znanej już nam z treści odezwie do Parlamentu angielskiego.

Z notatki, zamieszczonej na tym rękopisie (skreślonej ręką obcą), dowiadujemy się, że w chwili, gdy adres miał ukazać się w druku, Wroński otrzymał od rządu angielskiego za pośrednictwem ambasadora rosyjskiego hr. Lievena odpowiedź na pe-tycyą swoją, zaniesioną przed tron królewski. Widać stąd, że Wroński w sprawie swej podawał prośbę do króla.

*) Rękopis tej pracy obszernej nosi tytuł: Premićre base de 1’astronomie ou la loi de la construction des globes cćlestes, presentee comme aperęu d’une theorie absolue de la mecaniąue celeste (I-to, 750 pag.) avec un supplement (I-to 100 pag.), offrant entre autres les rćsultats de la comparaison de 1’ancienne avec la nouvelle mó-caniąue celeste. Porów. Część II, katalog rękopisów.

⁷)    Tak utrzymuje Wroński („Trois lettres a Sir Humphry Davy^u. str. 23) odsyłając czytelnika do artykułu: „Extrait du inómoire de M. Iloene-Wroński sur la theorie de la terre“,

⁸)    Tytuł tego protestu jest: Petition au Parlament de l’Empire Britanniąue, Londres, Mars., 1822. Patrz, Część II, katalog dzieł.

⁹)    Pond Jan (1767 — 1836) był członkiem Towarzystwa królewskiego i Biura Długości, od 1811 dyrektorem obserwatoryum w Creenwicli. Był doskonałym obserwatorem ; ogłosił wiele spostrzeżeń i tablic astronomicznych. Bessel obserwacye Ponda odznaczał jako »non plus ultra* w nowej astronomii. Pond był, zdaje się, szczerze życzliwym Wrońskiemu, o którym miał powiedzieć te słowa: »Gdyby Wroński przywiózł z sobą do Anglii tylko tysiączną część tego, co rzeczywiście przywiózł, to wtedy bez wątpienia miałby powodzenie*.

http://rcin.org.pl