P1130713 resize

112

(/ 1’ieczyitlicl 1973, «, 208, rye, J, 3). Na teren objęły t/w. grupę lubuską kultury unietyckiej, we wcześnity bzym okresie, odpowiadającym zapewne ll-IV furie kultury uuieiyckiej na Śląsku. sięgała od północy tm, kultura grobsko-śntiardowsku, n przed nil) Istniała tam dolnoodrzańska grupa kultury ceramiki sznurowej. W świetle laklrgn następstwa czatowego należy tłumaczyć fakt występowania w Grobi dwóch cmentarzysk odległych od siebie zaledwie o 300 m (tabl. XXXIII: A), z których jedno należy, jak wiemy, do grupy lubuskiej, drugie ztll! do wypartej przez nit| z lego terenu kultury grobskośmiardowsklej (omówionej w dalszej części niniejszego tomu).

W południowej części Górnego Ślipka, nu lessowych obszarach Wyżyny Glubczyckiej, wyróżniono kilka* mulcie lut temu Iz w* kulturę nowocerckwiuńskę (M. Gcdl 1963) odnosząc ją do wczesnego okresu epoki brązu. Do kultury lej włączono dwadzieiicitt kilka stanowisk (ryc. 43), w tym stosunkowo dobrze przebadaną, cponi-miczną osadę, najprawdopodobniej obronną z Nowej Cerekwi, woj. opolskie, w obrębie której odkryto także popielnicowy grób ciałopalny; dalej wspomniany już (przy omawianiu kultury unietyckiej) skarb w Pilszczu, woj. opolskie oraz szereg luźnych znalezisk, m. In, metalowych siekierek i sztyletu typu unietyckiego.

Bliższa charakterystyka kultury oparta została głównie na materiałach z osady w Nowej Cerekwi, gdzie oprócz dużej ilofic! ceramiki i innych zabytków (głównie kościanych) znaleziono bogaty materiał zoologiczny (głównie bydło, owce, kozy, a poza tym kości koni i świń). Miano tam także natrafić na obiekty typu mieszkalnego (jurna o wymiarach 8X8 m, zarys prostokątnego domostwa, ślady słupów i rowka). Wśród naczyń przeważają dość duże, niektóre wyraźnie zasobowe, garnki o baniastym brzuścu i lejowato rozchylonej szyjce, z dość szerokim wylewem (lubi. XXXIV: 1-3, 8, 13),

Nustępnie można wyróżnić smukłe amfory z wysoką, m. in. cylindryczną lub lejowato rozchylającą się szyjką i dwoma na ogół dość dużymi uchami (tabl. XXXIV: 9, 12), misy o charakterystycznym wycięciu pod krawędzią, zaopatrzone w ucho (tabl. XXXIV: 10, 11), misy sitowate i naczynia dzbankowate (tabl. XXXIV: 2,6). Z wyjątkiem tych ostatnich form, większość opisanej pokrótce ceramiki posiada obmazywaną lub schropowa-coną powierzchnię zewnętrzną (czasami przy szyjce starannie wygładzoną) i gładką wewnątrz, silny wypal oruz domieszkę miki w glinie. Część naczyń zaopatrzona jest w guzki, poziome żebcrkowale występy, listwy lub bruzdy u nasady szyjki.

Na bogaty inwentarz kościany składają się oprócz szydeł i przekluwaczy także igły o jednym ostrzu, znane nam dobrze z kultury micrzanowickiej (tabl. XXXIV: 18, 19), podobnie jak żeberkowane narzędzia wykonane z bydlęcych kości obojczykowych, oraz rogowa motyka. Trafiają się też krzemienne, sercowatę grodki strzał do luku.

W skład pochodzącego z terenu omawianej kultury skarbu w Pilszczu, mającego być może kultowy charakter, wchodziło 16 późnych brązowych siekierek typu unietyckiego, wśród których znajdują się okazy z zaczątkową piętką lub z podłużnym wcięciem, oraz 4 siekierki, tzw. typu szwajcarskiego, prawdopodobnie importowane spoza kręgu kultury unietyckiej. Ponadto zdeponowano tam serię (17 szt.) typowo unietyckich naszyjników z końcami zawiniętymi w uszka, a także charakterystyczne dla tej kultury cylindryczne bransolety spiralne. Z bliższej analizy porównawczej (M. Gcdl 1963, s. 44-47, 91, 150) materiału zaliczonego do tzw. kultury nowo-ccrekwiańskiej wynika, że najliczniejsza jego kategoria, tzn. naczynia wykazują bliskie powiązania (tak pod względem form, zdobnictwa jak i technologii) z ceramiką kultury wieteżowskiej w sąsiednich Morawach, a zwłaszcza z występującymi w niej elementami kultury mudziarowskiej. Z tego też względu interesujących nas w tej chwili materiałów w żaden sposób nic można włączyć do kultury unietyckiej, jakkolwiek większość wyrobów metalowych z Wyżyny Glubczyckiej pochodzi, jak widzieliśmy, z kręgu tej ostatniej.

Bliskie nawiązania wietcźowsko-madziarowskic wskazują na późny charakter zespołów tzw. kultury nowo-ccrckwiuńskicj, której początków nie sposób w związku z tym datować wcześniej, jak na okres klasycznej fazy kultury unietyckiej. Potwierdzają to też wyroby brązowe zaliczane (M. Gcdl 1963, s. 45-47) do kultury nowo-cerekwiańskiej. Właściwy jej rozwój przypada zapewne na sam schyłek I okresu epoki brązu, a zanik nastąpił na początku okresu II.

Pozostaje więc w dalszym ciągu otwarty problem osadnictwa na obszarach południowej części Górnego Śląska w samych początkach wczesnego okresu brązu, kiedy na Śląsku Dolnym mamy do czynienia ze starszymi fazami kultury unietyckiej, w Małopolsce zaś rozwija się kultura mierzanowicka. Wątpić należy, aby tuk żyzny region, jakim była Wyżyna Glubczycka, był w tym czusie występowania znalezisk zupełnie nic zusicdlony. Najprawdopodobniej istnieje pownżnu luka w buduniuch, u nie w osadnictwie nu tych terenach w okresie między występowaniem tam znalezisk grobowych kultury pucharów dzwonowutych, u pojawieniem się kultury nowo-ccrckwiuńskicj.