PICT0025 (24)

‘łfc

'"W*,,

Powstaje pytanie jakie były przyczyny przerwania i co zadecy^ *

0    niepowodzeniu przebiegającej początkowo pomyślnie ekspedycji •‘'f sława Łokietka. Nie stało się tak na skutek przeciwdziałania Wacława li 1

i •    • j «    . -    , .    Orf ’.

właśnie w kwietniu udał się on do Pragi' . Można sądzie, że przyczyny te ^ jakiś związek z podróżą Władysława Łokietka i Kazimierza łęczyckiej Kujawy, gdzie ich pobyt jest poświadczony dwukrotnie w maju 1292 |||k||

Uwagę naszą zwraca wielki najazd litewski na Kujawy Brz^, opisany przez Piotra z Dusburga . Nie jest co prawda znana jego dokW data, a w literaturze określa się ją na lata 1291-92, lecz wszystko wskazuje *** to, że miał on miejsce w maju 1292 roku⁴¹. Przemawia za tym wsp^r występowanie na Kujawach Kazimierza łęczyckiego i Łokietka właśnjg maju tego roku⁴^, co odpowiada wiadomości Piotra z Dusburga, że to I kierowali obroną. Datę najazdu można ustalić w miarę precyzyjnie, J zestawi się itineraria osób biorących udział w obronie Kujaw, tj. obu ksią$?

1    mistrza pruskiego Meinharda⁴'. W rezultacie wchodzi w rachubę jedym koniec 1291 roku i miesiąc maj 1292 roku. Drugi z podanych terminów wyd_ai się przy tym bardziej prawdopodobny z tego względu, iż wiemy o poby_CL mistrza Meinharda w Inowrocławiu 27IV 1292 roku⁴ . Władysław Łokietw i Kazimierz mogli się więc bezpośrednio do niego zwrócić o pomoc w stosuj kowo krótkim czasie. Przedstawiony przebieg wydarzeń tłumaczy w jaki^ stopniu zarówno fakt zwrócenia się wymienionych książąt o pomoc do Kraj żaków, jak i podaną przez Piotra z Dusburga wiadomość o niskiej wartom bojowej oddziałów polskich - główne siły znajdowały się wówczas w Małopoi sce. Wydaje się więc prawdopodobne, że właśnie najazd litewski w maju 129; roku przerwał prowadzoną przez Władysława Łokietka ofensywę w Małopoi sce i uniemożliwił jej kontynuowanie.

O wydarzeniach w Małopolsce w ciągu następnych miesięcy, poprze, dzających wyprawę Wacława II na Sieradz, nie mamy niestety żadnych informacji. Wiadomo jedynie, że nastąpiła w tym okresie niekorzystna dla księci, piastowskiego zmiana sytuacji międzynarodowej. Król węgierski Andrzej I|| dostał się 4 sierpnia tego roku do niewoli podczas zamieszek wewnętrznych⁴^

Z kolei Wacław II po przeprowadzonym 5 V 1292 roku wyborze nowego król; niemieckiego, co go absorbowało w pierwszej połowie roku, mógł zająć sit walką z Władysławem Łokietkiem i pomyśleć o całkowitym opanowanit Małopolski⁴*’. Wyprawa wojskowa prowadzona osobiście przez niego zmusiła Łokietka do kapitulacji w Sieradzu.

4X

Nie jest nam znana postawa małopolskich stronników tego księcia w czasie walk z ostatnią wyprawą czeską. Z miejsca, w którym stawił opór, można wyciągnąć wniosek o opuszczeniu go przez możnych i rycerstwo małopolskie. Wybór miejsca obrony został dokonany wprawdzie ze względów czysto wojskowych⁴⁷, jednak brak jakichkolwiek wiadomości o próbach stawiania oporu poza Sieradzem wydaje się świadczyć o utracie przez Władysława Łokietka poparcia w tej dzielnicy. Niepowodzenie wiosennej ofensywy księcia, najazd Litwinów oraz brak w decydującym momencie pomocy węgierskiej prawdopodobnie zadecydowały o przejściu jego małopolskich stronników do obozu przeciwnego. Motywem tej decyzji mogło być zwątpienie w szanse zwycięstwa osamotnionego i w tym okresie właściwie w Polsce izolowanego Władysława Łokietka. Wkrótce potem zdecydowane zwycięstwo militarne Wacława II oraz zrzeczenie się przez Władysława Łokietka wszelkich praw do Małopolski postawiło pod znakiem zapytania celowość oporu wobec nowego władcy. Ci nieliczni, którzy nie pogodzili się z jego zwycięstwem, wybrali emigrację polityczną .jednak zdecydowana większość pozostała zachowując swoje dobra ziemskie i urzędy.

Wydarzenia roku 1292 zadecydowały o losie Małopolski, a może nawet całej Polski, na przeciąg kilkunastu następnych lat. Jeszcze w początku tego roku Władysława Łokietka popierało stronnictwo skupiające większość małopolskiej elity władzy, które wyłoniło się wcześniej w toku walk koalicji mazowiecko-kujawskiej z Henrykiem IV. Wacław II mógł liczyć początkowo na niewielką tylko grupę stronników skupioną wokół biskupa krakowskiego Pawła z Przemankowa. Nie zmieniło tego układu sił nawet zagwarantowanie w 1291 roku możnowładztwu małopolskiemu jego dotychczasowych przywilejów politycznych. Zachowane źródła nie pozwalają na całkowicie pewne stwierdzenie, czy momentem przełomowym w tym względzie było niepowodzenie kwietniowej wyprawy Władysława Łokietka na Kraków, czy też dopiero jego klęska sieradzka. Z wielu przesłanek można wysnuć wniosek o bardziej prawdopodobnym wcześniejszym przejściu na stronę Wacława II większości stronników Władysława Łokietka, rozczarowanych jego dyplomatycznymi i militarnymi niepowodzeniami.

49