SA400027

Jedna z najsłynniejszych polskich warowni, zamek w Ogrodzieńcu. budowany w XIII w., polem rozbudowywany i wielokrotnie przebudowywany

Bolesława Krzywoustego o odzyskaniu przez Polskę Pomorza.

Rola ufortyfikowanych grodów i miast nie zmalała i w czasach rozbicia dzielnicowego. Część z nich to dawne grody kasztelańskie. Oprócz nich na granicach dzielnic i w ich głębi znajdowało się wiele innych grodów i coraz więcej warownych miast.

Zmienił się też i udoskonalił sposób budowania grodów. Obok dawnych umocnień drew-niano-ziemnych zaczynają się pojawiać nowe, wznoszone z kamienia lub cegły. Wewnątrz grodu buduje się nieraz stołb, czyli kamienną wieżę, okrągłą lub czworoboczną, mającą do 20 m wysokości i mury trzymetrowej grubości. Wewnątrz wieża podzielona była drewnianymi konstrukcjami na piętra, połączone ze sobą schodami. Znajdowały się na nich pomieszczenia dla nielicznej załogi, zapasy żywności i wody. Wejście do stołbu umieszczone było często kilka metrów nad ziemią i dostać się do niego można było tylko po drabinie, wciąganej następnie do wnętrza wieży. Zapasy, a czasem i ludzi windowano do góry w wiadrach uwiązanych na linie.

Fortyfikowano w tym czasie nie tylko grody i miasta, lecz również klasztory i kościoły, które budowano w ten sposób, ażeby mogły przez długi czas bronić się przed nieprzyjacielem. Tak na przykład w 1241 r. oparł się najeźdźcom mongolskim warowny romański kościół św. Andrzeja, który można do dziś dnia oglądać w Krakowie przy ul. Grodzkiej.

3. DZIAŁANIA WOJENNE W LATACH 1241-1309

Podboje Mongołów na terenie Azji

Niebezpieczeństwo ze strony Mongołów zagroziło dość niespodziewanie całej Europie Wschodniej i Środkowej w połowie XIII w.

Mianowicie w pierwszych latach tego wieku na dalekich stepach południowej Mongolii powstało silne państwo, rządzone przez energicznego władcę Czyngis-chana. W 1206 r. zjednoczył on pod swym panowaniem wszystkie plemiona mongolskie i rozpoczął zakrojone na ogromną skalę podboje. W latach 1206-1216 Mongołowie zdobyli północne Chiny, a następnie skierowali się na zachód i w ciągu trzech lat zawładnęli wszystkimi krajami środkowej Azji aż po Kaukaz.

Powstałe w ten sposób, olbrzymie pod względem obszaru, państwo miało bardzo sprawną administrację, _| związaną ściśle z organizacją wojska. Władza scentralizowana była w rękach wielkiego chana, który za pomocą doskonale działającego systemu łączności pocztowej wysyłał rozkazy do podległych mu chanów, będących równocześnie dowódcami okręgów wojskowych.

Wojsko mongolskie, w którym obok rodowitych Mongołów służyła również ludność krajów podbitych, zorganizowane było według systemu dziesiętnego. Dużą jednostką był pułk (1000 ludzi), a największą lumen (10 000 ludzi), stanowiący samodzielnie działającą armię. W zasadzie całe wojsko składało się z jazdy i taborów, choć w czasie działań oblężniczych niektóre oddziały spieszano. Uzbrojenie stanowiły luki. szable i sztylety oraz arkany, służące zarówno do chwytania koni na pastwisku, jak nieprzyjaciela na polu bitwy. Ponadto ciężka jazda mongolska posiadała pancerze ze skóry nabijanej metalowymi blaszkami oraz hełmy. Przy obleganiu miast i grodów Mongołowie używali taranów i machin miotających, które budowali maszerujący wraz z wojskiem rzemieślnicy.

Jednym z czynników, który przyczyniał się do sukcesów odnoszonych przez wojska mongolskie, był ich znakomity wywiad. Wkraczając do

26