sanktuariasłowiań104

mentu wróżb związanych z poszukiwaniem partnera czy partnerki jest tu wysoce wymowne. Dopiero wieki późniejsze w sposób wstydliwy, pełen pruderii ukrywają go w gąszczu konwenansów, mimo że przecież treść pozostanie aż po dziś dzień ta sama.

Podstawą gospodarki na naszych ziemiach była uprawa ziemi połączona z przydomową hodowlą zwierząt. Toteż właśnie te elementy będą dominowały. Dostrzegamy je w radości z nadejścia wiosny, odradzania się przyrody, dostrzegamy je w uroczystościach dożynkowych i trosce o należyte zapłodnienie ziemi, by uzyskać zbiory. Zdominowały one cały rok świąteczny naszych przodków. Druga gałąź gospodarki dała o sobie znać w zabiegach o to, aby zwierzęta hodowlane mogły spędzać lato pomyślnie i z pożytkiem dla człowieka.

W rozwoju wierzeń dość wcześnie dojrzał człowiek takie elementy, jak siły kosmiczne i siły przyrody. Odnosił się do nich z tym większym szacunkiem, im większy był ich wpływ na gospodarkę. Dziwne cykle, jakie przechodzi słońce i księżyc, ich wpływ na pomyślność plonów spowodowały, że szybko wyniesiono je na ołtarze. Toteż wpłynęły one w równym stopniu jak rok gospodarczy na ukształtowanie się wybranych dni czy pór roku do ich czczenia.

W ten dość prosty, jakkolwiek logiczny i do dzisiaj przestrzegany sposób ukształtował się rok w żelazne reguły świąt ludzkich. Od tej pory stały się one wyznacznikami czasu.

Warto w tym miejscu wspomnieć, że powszechnie przyjął się u Słowian podział roku na 13 miesięcy. Pozwalało to usunąć rozbieżności między cyklem słonecznym a księżycowym. Miesiące nazywano od ich charakterystycznych cech konsekwentnie powiązanych z rokiem gospodarczym lub zjawiskami przyrodniczymi. Dlatego też mamy w naszych warunkach takie miesiące, jak czerwiec — od zbierania czerwiu, lipiec od kwitnię-eia lip, sierpień od żęcia wówczas za pomocą sierpu, październik od obróbki lnu, niegdyś prosiniec od bicia prosiąt.

Jeśli już istniał zorganizowany kult związany z określonymi wierzeniami, to do jego wykonania — oprócz omówionych wyżej miejsc na otwartym powietrzu lub w świątyni pod dachem — niezbędnych było wiele akcesoriów. Takim akcesorium, chyba pierwszym w dziejach kultury ludzkiej, była skóra, dziwaczna maska dawnego czarownika-szamana. Zapewne też posługiwał się on jakimś narzędziem, może piszczałką, bębenkiem, oszczepem czy innym symbolem, który po prostu trzymał w rękach. Podstawową zasadą wszelkiego kultu jest to, że nie może być ani jednej takiej chwili, w której by się nic nie działo. Wszelkie misteria muszą być ściśle umiejscowione w czasie i przestrzeni. Jeden gest czy zabieg musi być spleciony z innym w jedną nierozerwalną całość.

Obok przedmiotów kultu zorganizowanego każdy członek ówczesnej społeczności — i tak samo jest do dnia dzisiejszego — chce sam w jakimś stopniu w sposób od siebie zależny wpływać na swój los, chce mieć kontakt z nie znanymi mu siłami, które raz bywają łaskawe, raz nie. Ogólną tendencją jest takie działanie, które ma spowodować, aby siły te działały na jego korzyść. Nie wystarczą tu jednak nawet w dzisiejszych społeczeństwach same gesty, zaklęcia czy modły. Człowiek dąży do tego, aby zaopatrzyć się w przedmioty niezwykłe, takie, które jego dążenia zwielokrotnią, które spowodują, że staną się one niezawodne. Ważne przy tym jest to, żeby były one z nim w kontakcie, najlepiej bezpośrednio z ciałem człowieka.

Pierwszy myśliwy w gromadzie ludzkiej zapragnął przejąć siły tych zwierząt, które go otaczały, a które przewyższały go siłą, zręcznością bądź innymi cechami