skanowanie0021

87

Specjalizacja i wytwory bfóny komórkowej

Przypuszcza się, że spełnia ona kilka funkcji: 1) kotwiczenie białek transbłonowych w dwuwarstwie lipidowej błony zapobiega ich wypadnięciu do cytoplazmy komórkę 2) reszty cukrowe przyłączone do białek transbłonowych utrzymują prawidłowe fałdowanie ich łańcucha polipeptydowego; 3) spełniają rolę sygnałów kierujących ftiałka transbłonowe do miejsca ich przeznaczenia w błonie komórkowej; 4) charak-Bys tyczny dla każdej komórki skład i konfiguracja reszt cukrowych są odpowiedzialne za wzajemne rozpoznawanie się komórek w procesie rozwoju organizmu Br czasie jego całego żyda.

■2. Specjalizacja i wytwory błony komórkowej

Ofcganizm jest wielokomórkowym agregatem, którego wszystkie czynnośd są koor-■nowane i regulowane przez układ nerwowy i układ dokrewny. Narządy organiz-mj składają się z wyspecjalizowanych komórek, które łączą się ze sobą na stałe lub taejśdowo. Aby sprostać architektonicznym i fizjologicznym wymogom narządowej organizacji tkanek, komórki wyspecjalizowały swoje powierzchnie w odpo-■edni sposób. Powierzchnia bazalna komórek nabłonkowych jest oddzielona od H łącznej błoną podstawną. Części boczne komórek - bazolateralne wiążą się aćaednimi komórkami. Częśd komórek, które nie wchodzą w styczność z innymi Bfirkami i maderzą pozakomórkową, nazywamy powierzchniami szczytowymi a§ńl< iłuj mi Błony każdej z tych powierzchni są odpowiednio zróżnicowane za-pno pod względem składu lipidowo-białkowego, jak i makrostruktury.

—. Polaryzacja strukturalno-czynnościowa

komórkowa szczytowych częśd komórek wytwarza w wielu typach nabłon-nr wypustki, nazywane mikrokosmkami. Mogą to być wytwory stałe lub przejśdo-Hs. Do stałych zaliczamy te mikrokosmki, które mają szkielet zbudowany z filamen-fcraktynowych. Powierzchnia szczytowa komórek nabłonka kanalików nerkowych ^^Bbfide wyposażona w mikrokosmki, których jest tysiące. Obrazy powierzchni ^Binej tych komórek, oglądane w mikroskopie świetlnym, przypominają szczo-tteair. dlatego nazwano ją rąbkiem szczoteczkowy. Na fotografii wykonanej ^Bfaoskopie elektronowy, struktura tego rejonu błony komórkowej jawi się Kfe wyrazistośdą (ryc. 3.2.1). Podobną organizację błony komórkowej obserwuje HUrnież w szczytowych partiach komórek śluzówki jelita. W komórkach tych ze-• rnkrokosmków apikalnych nazywa się rąbkiem prążkowany (ryc. 3.2.2), fkt oglądany w mikroskopie polaryzacyjny wykazuje właśdwośd dwujłomne, pAfrnie jak mięśnie prążkowane. Mikrokosmki są wytworami błony komórkowej, szkielet wewnętrzny. Szkielet mikrokosmków komórek nabłonka śluzówki ^Briiada się z pęczka filamentów aktynowych, zakotwiczonych do szczytowego ^Hnołka błony mikrokosmka, przy udziale białka a-aktyniny. U podstawy mi-Bnka filamenty aktynowe szkieletu są zanurzone w podszczytowej strefie gra-Idht fieci, zbudowanej również z filamentów aktynowych. Są one przemieszane ^HbBkami białka, miozyny I (110 kDa) i spektiyny, która wiąże filamenty akty-Blq sieci z leżącymi poniżej filamentami pośrednimi. Filamenty aktynowe sseec: mikrokosmka są związane ze sobą białkami, fimbryną i wiliną, zaś do