skanowanie0031 (9)

1000144398

KOWE AKADEMII ROLNICZEJ WE WROCŁAWIU

NAUKI SPOŁECZNE VH    NR 227

jsś A

<61130

Jadwiga Wais TANATOS, HYPNOS, EROS THANATOS, HYPNOS, EROS

Katedra Nauk Humanistycznych Department ofHumanities Sciences

Tanatologia - filozofia śmierci i umierania, nazwę swoją wywodzi od Tanatosa. W starożytnej Greqi, Tanatos był personifikacją Śmierci. Matką jego była Noc a bratem bliźniakiem Hypnos - Sen.¹ W sztuce starożytnej przedstawiano Tanatosa jako nagiego młodzieńca z długimi skrzydłami i mieczem. Jego brat Hypnos był również skrzydlatą postacią - małe skizydełka tkwiły u jego skroni. Dwaj skrzydlaci bracia występują często razem na starożytnych nagrobkach w scenach składania zmarłego do grobu. Tanatos, ubrany w ciemny chiton podtrzymuje nogi zmarłego, a Hypnos w jasnej szacie unosi jego głowę. W okresie hellenistycznym pojawiła się na sarkofagach trzecia postać - Eros. Widzimy go tutaj jako młodzieńca wspartego na odwróconej pochodni lub jako uskrzydlone dziecko w ciemnym płaszczu z kapturem ze smutnie opuszczoną głową². Zastanawiające jest to pojawienie się Erosa w orszaku śmierci. Przez starożytnych był czczony jako najpotężniejsi i najstarszy bóg - bóg miłości, Tanatos i Hypnos stoją niżej w hierarchii. Śą geniuszami, demonami, siłami duchowymi ale nie bogami. Eros ich przewyższa. Z drugiej strony Eros, do dzisiaj w popularnej ikonografii występuje jako niesforne dziecko, pląsające w orszaku Afrodyty. W tym radosnym orszaku nic nie zapowiada, by Eros miał trafić do smutnego towarzystwa Tanatosa i Hypnosa. Jego strzały rozpalają namiętną miłość w sercach ludzi. Jego domeną jest więc sama radość życia.

Te mitologiczne obrazy, właśnie obrazy a nie teoretyczne koncepcje, dzięki swojej wyrazistości i malowniczości stoją przed naszymi oczami i przekazują nam jakiś komunikat, jakąś prawdę. Nauczyliśmy się już z powagą traktować sny, baśnie, symbole, mity³: Są to obrazy. Narzucają się nam. Biorą w posiadanie naszą wyobraźnię. Niosą jakąś prawdę o nas samych. Wiemy, że przez setki czy tysiące lat w mitach i baśniach, w mądrościach ludowych szlifowały się ważne prawdy o życiu duchowym człowieka. Termin "życie duchowe" kojarzy nam się z czymś nieuchwytnym, enigmatycznym. Za prawdziwie realny uznajemy świat fizyczny, w sposób naturalny poznajemy przestrzeń i uczymy się w niej poruszać. Uznajemy niebezpieczeństwa, piękno i różnorodne możliwości jakie niesie nam przestrzeń fizyczna. Życie duchowe człowieka jest równie realne, pełne piękna, konfliktów, zagrożeń a zarazem wzmożonych możliwości. Człowiek nie jest tylko organizatorem przestrzeni i twórcą kultury. Przekształca i tworzy także swoje życie duchowe. Realność psychiczna tak jak realność przyrodnicza (fizyczna) i kulturowa jest faktem, którego nie da się ominąć lub odrzucić. Spoglądamy więc oczami wyobraźni na nasze trzy postacie; ^Ean^SyJ^ypnos, Eros. O czym mówi nam to spotkanie?