0033 jpeg

w których sprawą jest nie tylko posiadanie racji, ale i umiejętności przekonywania do tych racji swoich uczniów.

Proces kształcenia dorosłych przyrównać można do specyficznego rodź,a pi gry o sumie niezerowej, w której stawką jest określona wiedza, a celem gry przekazanie tej wiedzy uczniowi. Właściwe rozegranie takiej gry przynieść może zwycięstwo obu stronom, złe rozegranie porażkę również dla obu stron.

Kompetencje komunikacyjne, to określony poziom sprawności we wzajemnym przekazywaniu sobie różnych informacji przez osoby wchodzące z sobą w różnego rodzaju interakcje; umiejętność zrozumiałego dla od-hmrcy i jednoznacznego przekazywania własnych komunikatów innym ma/ poprawnego odczytywania komunikatów, nadawanych różnymi ka-imI.uiii przez inne osoby.

’ <pei i; d i *ni dostrzegają aż jedenaście kanałów, którymi ludzie przeka-mi > nine w/ajeinnie różne komunikaty (M. Argyle 1991, Z. Nęcki 1992). Mą to kanały

komunikacji werbalnej, słownej, której siła przekazu jest często pi . ' i eniaiwi,

i i tyluiliicji, a więc ruchów rąk, dłoni, palców, nóg, stóp, głowy i km piiHU riciłii,

wyia/.u mimicznego twarzy, jego bogatych możliwości przekazy-w iiu.i zarówno stanów psychicznych jak i informacji obiektywnych,

dotyku i kontaktu fizycznego w zróżnicowanej gamie od łagodnego głaskania do brutalnego uderzenia,

wyglądu fizycznego ciała, sposobu ubierania się, czesania, ozdabiani. i malowania, ekspozycji wizualnej zarówno mężczyzn jak i kobiet,

d/.więków paralingwistycznych takich jak westchnienia, pomruki, pi,u /. sapanie, gwizdanie, jęki, śmiech, przydźwięki w rodzaju „eee”, „y” • żyli wszelkie odgłosy, które nie tworzą słów i ich części,

kanuł wokalny - intonacja, akcentowanie, barwa głosu, rytm mówieni. i. szybkość mówienia, wysokość głosu,

sposobu i wymiany spojrzeń, kontaktu wzrokowego, którego jakość długość spojrzeń są znaczącym elementem komunikacji,

dystansu fizycznego między rozmówcami, odległość między nimi \ trakcie rozmowy jest ważną informacją m.in. o wzajemnych posta-vnc!», poziomie intymności, sympatii itp.,

pozycji ciała w trakcie rozmowy; tu najważniejsze są poziom napięta bądź rozluźnienia i otwartość bądź zamknięcie,

organizacji środowiska w skali osobistej architektura i wyposażone wnętrz i organizacji środowiska w skali publicznej komunikowanie lopr/.ez architekturę i urbanistykę

Zasoby znaków tworzących kody w każdym /. tych kanałów przekazu są różne, a więc i możliwości językowe tych kanałów są zróżnicowano. Bezwzględnie najbogatszy, dający możliwości przekazania największej liczby bardzo różnych znaczeniowo komunikatów jest kanał werbalny (słowny) przekazu. Warto także wiedzieć, że komunikaty przekazywane tym właśnie kanałem pełnią aż sześć różnych funkcji: funkcję odniesienia, funkcję emotywną, funkcję apelu, funkcję fatyczną, funkcję metajęzykową oraz funkcję estetyczną (R. Jakobson 1989). Owe sześć funkcji pełnią komunikaty słowne zawsze, czy jest to zgodne z wolą ich nadawcy, czy też nie. Formułując rzecz inaczej powiedzieć można, iż właściwie każdy komunikat (głównie słowny, ale nie tylko) jest przez odbiorcę postrzegany aż w sześciu płaszczyznach, na sześć sposobów. Rzecz w tym, aby nadawca komunikatu zdawał sobie z takiej sytuacji sprawę i aby konstruując poszczególne komunikaty odpowiednio je w każdej z tych płaszczyzn formował i nadawał. Taki jest w końcu sens każdej z wymienionych tu funkcji.

Funkcja odniesienia, czyli przedstawieniowa tkwi u podstaw wszelkiego porozumiewania się; określa ona stosunki zachodzące między komun i katem a przedmiotem do którego się ten komunikat odnosi. Pod określeniem „przedmiot’' rozumieć należy to wszystko, czego komunikat, ten dotyczy, a więc np. wybrany obiekt z rzeczywistości, zjawisko, proces itp.

Komunikat wtedy pełni poprawnie funkcję przedstawieniową wobec opisywanego „przedmiotu”, jeśli dostarcza o nim odbiorcy informacji pro wdziwej, a więc obiektywnej, powszechnie sprawdzalnej. Jeśli zawarte w komunikacie informacje są niepełne lub zafałszowane, odbiorca odzwyczaja się od tego, że otrzymuje przekazy, które cokolwiek znaczą. Wszystko staje się podejrzane, a taka sytuacja z pewnością nie sprzyja odbiorowi komunikatu, a tym bardziej angażowaniu się odbiorcy w przekazywane mu treści. Treść funkcji przedstawieniowej jest w gruncie rzeczy dla nauczycieli apelem o ich kompetencje merytoryczne w podejmowanych zagadnieniach.

Funkcja emotywną określa stosunki zachodzące pomiędzy komunikatem a nadawcą tego komunikatu. Komunikat mianowicie może obok dostarczania odbiorcy wiedzy o określonym „przedmiocie” określać również postawę nadawcy wobec tego „przedmiotu”. Są takie komunikaty, które wręcz służą ocenie, zawierając takie określenia, jak: dobry, zły, ważny, nieważny itp. Zdarza się przecież, iż nauczyciel wpierw przekazu je określone fakty, a następnie poddaje je ocenie, orientując w ten sposób owe fakty wobec innych informacji dotyczących tego samego zagadnieniu, podkreślając ich wagę, wskazując na rolę i znaczenie*. Ale określoną war