12381 P3200010 (2)

gdy uczący się zapamiętuje materiał fi wadzonym przez Carmichela w 1932 wieloznaczne figury, a w trakcie odtwai o kolejnych numerach. Okazało się, że rów (Hunter 1963). Łatwo pokazać, że w trakcie ich zapamiętywania wywołują podobny skutek. Ogólnie, werbalizacja materiału spostrzeżeniowego bywa źródłem jego zniekształceń wtedy, gdy nie jest zgodna ze znaczeniem zapamiętanych bodźców. Jeśli jednak zgodność jest tu zachowana, to transpozycja treści spostrzeżeniowych na słowa wpływa korzystnie na wszystkie trzy fazy aktu pamięciowego.

Interpretacja ujawnia się także w reprodukowaniu opowiadań, we wspomnieniach zdarzeń i sytuacji. Zniekształcenia treści bywają niekiedy uwarunkowane osobistymi oczekiwaniami, emocjami, motywami i zachodzą często poza świadomą kontrolą. Ludzie o skłonnościach do plotkowania przekazują zasłyszane informacje o kimś nie-lubianym ze zniekształceniami ukazującymi tę osobę w niekorzystnym świetle. Świad-

iguralny. W słynnym eksperymencie przepro-roku badani zapamiętywali ponumerowane -zania sugerowano im, co przypominają figury odtwarzane figury różniły się od pierwowzo-słowne sugestie podawane jako podpisy figur

kowie wypadków drogowych pod wpływem emocji nie są czasami w stanie złożyć zeznań odpowiadających prawdziwemu przebiegowi zdarzeń. Wczuwanie się w położenie poszkodowanego pieszego może budzić niechęć do kierowcy, którego oskarża się o przekroczenie dozwolonej prędkości czy przejechanie skrzyżowania przy czerwonym świetle, mimo że przebieg zdarzenia był zupełnie odmienny. Innym często spotykanym zjawiskiem są relacje z wizyt u znachorów i wróżbitów zawierające nieprawdziwe szczegóły mogące świadczyć o ich wybitnych kompetencjach. Przytoczone przykłady ilustrują zjawisko interpretacji jedynie wtedy, gdy zniekształcenia nie pochodzą z intencji wprowadzenia rozmówcy w błąd.

Selekcja. Już w trakcie zapamiętywania wyodrębniamy niektóre treści jako ważne łub posiadające dla nas szczególne znaczenie. W fazie przechowywania częściej je aktualizujemy i wiążemy z innymi informacjami. Skutkiem tego jest utrwalenie początkowo wyodrębnionych treści a zapominanie innych, uznanych za mniej istotne. Jeśli uczeń ma opanować dany fragment materiału to selekcja zależy od intelektualnego opracowywania zapamiętanych treści. Niekiedy uczeń dokonuje tego samodzielnie, lecz na ogół nauczyciel instruuje go, co szczególnie dokładnie powinien pamiętać. Podręczniki szkolne zawierają wskazówki, co na danej stronie jest szczególnie godne zapamiętania poprzez odpowiedni układ tekstu, tłusty dmk, podkreślenia, powtórzenia. Osobliwym rodzajem selekcji jest zjawisko zwane efektem lampy błyskowej. Przeżycia osobiste o dużym natężeniu emocjonalnym są dłużej i dokładniej przechowywane niż inne towarzyszące doznania. Wspomnienie katastrofy, zaćmienia słońca, niespodziewanego sukcesu czy spełnienia oczekiwań jest żywe i wyraźne niekiedy przez całe życie, mimo że okoliczności wymienionych zdarzeń zamazują się nam w pamięci po pewnym czasie. Podobnie nie dokończone zadania, które pragnęlibyśmy wykonać długo zalegają w pamięci, gdyż wiążą się z nierozładowanym napięciem motywacyjnym, natomiast zadania rozwiązane łatwiej poddają się czynnikom wywołującym zapominanie. Ostat-■b opisane zjawisko nosi nazwę efektu Zeigamik od nazwiska jego odkrywczym(Kurcz _{g 85) E}fckt Zeigarnik zachodzi jednak jedynie wtedy, gdy motywacja do roz-