14102 Zdjęcie0260 (3)

Powstawanie tego gruczołu w życiu zarodkowym i płodowym przebiega podobnie u obu płci. Po urodzeniu, a także w okresie pokwitania gruczoł mlekowy u osobników płci męskiej podlega niewielkim tylko zmianom. Pozostaje on słabo rozwiniętym, płaskim tworem podobnym w swojej budowie wewnętrznej do gruczołu żeńskiego z okresu poprzedzającego pokwitanie.

Niekiedy w Warunkach patologicznych dochodzi u mężczyzn do silnego powiększenia gruczołu mlekowego. Stan taki, nazywany ginekomastią (gynecomastla), związany jest z występowaniem zaburzeń hormonalnych.

22.5.8.

Unaczynienie i unerwienie gruczołu mlekowego

Tętnice. Unaczynienie tętnicze gruczołu mlekowego pochodzi od tętnic międzyżebrowych, tętnicy piersiowej bocznej oraz tętnicy sutkowej wewnętrznej. W narządzie tętnice te tworzą odgałęzienia, przebiegające w tkance łącznej, dzielącej gruczoł na płaty, płaciki i pęcherzyki W sąsiedztwie tych ostatnich znajdują się liczne naczynia włosowate.

W okresie ciąży oraz w czasie laktacji układ naczyń krwionośnych ulega silnemu rozwojowi. Do narządu dociera wtedy znacznie więcej krwi niż do gruczołu w okresie spoczynkowym.

Żyły. Naczynia źylne, podobnie jak w wielu innych narządach, przebiegają w sąsiedztwie tętnic. Leżą one wśród pasm tkanki łącznej tworzącej zrąb narządu. Wraz z tętnicami żyły układają się często w sąsiedztwie przewodów mlecznych różnego kalibru. Naczynia żylne gruczołu mlekowego uchodzą do żył piersiowych oraz żył pachowych;

Naczynia chłonne. Gruczoł mlekowy ma silnie rozwiniętą sieć naczyń chłonnych. Jest ona szczególnie rozbudowana w czasie ciąży i w okresie laktacji

Kontrowersje budzi umiejscowienie początkowych naczyń chłonnych włosowatych najmniejszego kalibru. Niektórzy uważają, że naczynia te znajdują się na zewnątrz poszczególnych płacików narządu. Inni sądzą, że najmniejsze naczynia położone są wewnątrz płacików w okolicach pęcherzyków. Autorzy ci wyróżniają w związku z tym sieć naczyń chłonnych włosowatych okołoplacikowych (rete lymphocapillare perilobulare), sieć naczyń chłonnych włosowatych międzypłacikowych (rete lymphocapillare Interlobu-lare) oraz sieć naczyń chłonnych włosowatych śródpłaciko-wych (rete lymphocapillare intralobulare). Małe naczynia uchodzą do więłeszych naczyń położonych w tkance łącznej dzielącej narząd na piąty.

Naczynia chłonne gruczołu mlekowego docierają głównie do węzłów chłonnych pachowych.

Nerwy. Liczne zakończenia nerwowe czuciowe umiejscowione są w brodawce sutka. Pewna ich liczba występuje również w otoczce brodawki sutka.

Obecność zakończeń czuciowych związana jest głównie z odruchami występującymi w czasie ssania. Prowadzą one do zwiększenia stężenia prolaktyny (pobudzanie syntezy i wydzielania składników mleka) oraz powodują zwiększone uwalnianie ocytocyny (pobudzanie wydalania mleka). W sąsiedztwie przewodów wyprowadzających mleko występuje pewna liczba zakończeń czuciowych wrażliwych na ciśnienie panujące w tych przewodach.

W gruczole mlekowym stwierdzono także występowanie włókien układu wspólczulnego. Są one szczególnie liczne w okolicach naczyń krwionośnych i komórek mięśniowych gładkich, leżących wśród elementów zrębu łącznotkan-kowego. Skurcze komórek mięśniowo-nabłonkowych sutka prawdopodobnie zależą jedynie od bezpośredniego wpływu hormonów. Nie wykazano bowiem obecności włókien nerwowych, które byłyby morfologicznie lub czynnościowo związane z tymi komórkami.

22.6.

Piśmiennictwo

I.    Balbonl G.C.: Histology of Uie ovnry. W: The endocrine fun-ction of the human ovary. Bd. by V.H.T. James, M. Serio i G. Giusti. Academic Press, London, New York 1976,1. — 2. Blggers

J.    Schuetz A. Wa Oogenesis. Univeraity Park Press, Baltimore, Butterworths, London 1972. — 3. Cowie A.T.: Overview of the mammary gland. J. InvesL Derm., 1974,63,2 —4. Franchhnont f., Channing C.P.: Intragonadal regulalion of reproductioo. Academic Press, London, New York, Toronto, Sydney, San Francisco 1981. — 5. Guraya S.S.: Morphology, histochemistry and bio-chemistry of human oogenesis and ovulation. InL Rev, Cytol, 1974, 37, 121. — 6. Guraya S.Sa Recent advances in the morphology, histochemistry and biochemistry of the developing mam-malian ovary. InL Rev. Cytol, 1977, 51, 49. — 7. Hąfez E.S.E., Blandau R.Ja The mammalian oviduct. University of Chicago Press, Chicago 1969.—8. Jagiełło G., Yogel H.Ja Bioregulators of reproductioo.¹ Academic Press, New York, London, Toronto, Sydney, San Francisco 1981. — 9. Johnson A. D„ Foley C. Wa The oviduct and its functions. Academic Press. New York, London 1974. — 10. Knobil E_n Neil J. Da The physiology of reproductioo. Raven Press, New York 1988.

11. Lar soi i B. L., Smith V. Ra Lactation. Academic Press. New York 1974. —12 Peters Ha The deveiopment and maturation of the ovary and its function. Excerpta Mcd., Amsterdam 1973. —13. Ross G. T, Yande Wiele R. L, Frantz A. Ga The ovarics and the breasts. W: Textbook of Endocrtnology. Ed. by R. H. Williams, W.B. Saunders Co., Philadelpbia 1981, 355. — 14. Sakakura Ta New aspects of stroma-parenchyma relations in mammary gland diflerentiation. InL Rev. Cytol., 1991,125, 165. — 15. Salazar H., Tobon Ha Morphologic changes of the mammary gland ducfng development, pregnancy and lactation. W: Lactogenic hormones, fctal nuirition and lactation, Ed. by J. B. Josimovich, M. Reynolds, B. Cobo. John Wiley and Sons, New York 1974,221. —16. Serra G. Ba The ovary. Raven Press, New York 1983. — 17.Sldhu K. S., Guraya S. Sa Current concepts In gametę receptor? for fcrtilization in mammals. InL Rev. Cytol, 1991, 127, 253. — 18. Szollosl D,, GerardM.i Cytoplasmic changes in the mammalian oocytes during the preovulatory period W: Fcrtilization of the human egg In vitro, Ed by H. M. Beier, H. R. Lindner, Springer-Vcrlag, Berlin, Heidelberg 1983, 35. — 19. liter Ja Cytodiagnostyka hormonalna. PZWL. Warszawa 1970.    •