18463 skanuj0019 (239)

Polimery

Etylen Propylen

Cbiorek winylu    r.

Tetraflucroetylen Styren

Octan winylu

Akrylonitryl

Ester kwasu Okryło-wego

Metakrylan metylu :

CH₂=CH₂

ch₂=ch-ch₃

ch₂=chci

cf₂=cf₂

qh_s-ch=ch₂

CH₃-COOCHrCH₂

CH^CH-CN

CH₂=CH(COORI

ch₂=c(ch₃kcooch₃)

HOOC-(CH₂)_t-COOH

HjN-ICH^-NHj

CH -CH -COs.

I ^{2    2} >H

CH₂-CH₂-CHJ^

HOOC-CjHj-COOH

HO-CH₂-CH₂-OH

C0C1₂

Kwas adypinowy .

Hekscmetylenoda -mina    ■.siiSsaiSt

■mm

-NCO

Polietylen

Polipropylen

Rotichlorek winylu IPCWI

Politetrofluoroetylen Polistyren Polioctan winylu Roliakrylonitryl Poliakrytan

Polimetakrylan

metylu

Poliamidy:

nylon

stylon

Teryten (poliester)

Poliwęglan

Poliuretan

Epidian

(żywica epoksydowa)

Silikony

Kaprolaktam

Kwas tereftalowy Glikol etylenowy

Fosgen

HO-CH-CKH^-CsK-OH Oian HA di difenylo 2.2

Dimetylodi

CH

A

(-Si(CH,),-0-l

lCH-CH-CH-0-qH₄-ę-C₆H-0-CH-ęH-CH_f]_n /O

U oh ch₂-ch-ch₂ci

Tabela 17.1

Polimery i substancje wyjściowe

Substancje wyjściowe (monomery)_ [-CH_rCH_r]„

l-CHCH_rCH_rl„

t-CHCt-CH₂-l„

[-CF_rCFj-l„

I-CH(C₆H5)-CHj-]„ l-CH₂-CH(CH₃COO) -)„ l-CHCN-CHj-|„ [-CHj-CH(C00R)-)„

(-CNj-CICHjllCOOCHjl-),,

(-CO-(CH₂)_t-CO-NH-(CH₂)₆-NH-]„

(-CO-(CH₂)₅-NH-J_n

l-0-C0-C₆H₅-C00-CH₂-CH₂-]_n

|-0-C₆H_Ł-C(CH₃)₂-C₆H_l-C0-)_n [-C0-NH-R-NH-C00-R'-0-]„

R i R -grupy alkilowe lub arylowe

NCO

HO-CH-CICHjIrCH-OH Dian

Epichlorohydryna

CH,-Si-Cl

(np. polidimetytosilokson)

Napełniacze (wypełniacze) wprowadza się do polimerów w celu szenia ich właściwości użytkowych. Mogą być one pochodzenia natur; mączka drzewna, kreda, kaolin, mika, krzemionka, azbest, ziemia okrzemkowa, syntetycznego: włókna szklane, węglowe, grafitowe.

Plastyfikatory stosuje się w celu zwiększenia elastyczności twórz Substancje te mają tendencję do migrowania po pewnym czasie na powierzchnię wyrobu. Z tego względu ogranicza się ich stosowanie w tworzywach przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Najpowszechniej stosowaną grupą plastyfikatorów są estry kwasu ftalowego i fosforowego, a ponadto adypinowego, abietynowego i sebacynowego.

W celu zahamowania procesów degradacji do tworzywa dodaje się różnego rodzaju stabilizatory. Mogą to być przeciwutlcniacze: fenole wielowodoro-tlenowe, aminy aromatyczne, organiczne związki siarki, fosfiny; stabilizatory świetlne: salicylan fenylowy, 2-hydroksybenzofenon; związki zwiększające odporność na starzenie radiacyjne: pochodne naftalenu i antracenu. Większość tworzyw sztucznych jest palna. Aby zapobiec tej niekorzystnej właściwości wprowadza się tzw. opóźniacze palenia zwane antypirenami. Najczęściej stosuje się: tritlenek antymonu, tritlenek glinu, 2,2-bis(3,5-dibromo-4-hydroksyfenylo)propan oraz borany. W celu zabezpieczenia niektórych polimerów przed mikroorganizmami wprowadza się do nich biostabilizatory, wśród których najważniejsze to: hydroksy-chinolinowe związki miedzi, tributylotlenck cyny, pentachlorofenol. Ponieważ są to związki toksyczne, nie stosuje się ich do tworzyw mających długotrwały kontakt z żywnością i człowiekiem. Z innych środków' pomocniczych należy wymienić: porofory (węglan sodowy, pentan, freony), katalizatory (siarczek tetra-metylotiuramu, związki metaloorganiczne), rozpuszczalniki, antysta-tyki (aminy, związki fosforoorganiczne).

„ Charakterystykę toksykologiczną substancji z tej grupy stanowiących zagrożenie dla człowieka (azbest, związki metali, rozpuszczalniki) zamieszczono w innych rozdziałach. Poniżej podano właściwości toksykodynamiczne dwóch najważniejszych przedstawicieli plastyfikatorów:    ftalanu di-2-etyloheksylu

(p. rozdz. 17.5.7) i trikrezylofosforanu (p. rozdz. 17.5.8).

17.5.1

Chlorek winylu

Monochloroetylen, chloroeten, H₂C=CHC1, temp. wrz. 14°C, m.cz. 62,49.

Jest to gaz o zapachu chloroformu, słabo rozpuszczalny w w'odzie. Łatwo polimeryzuje do polichlorku winylu (PCW). Daje kopolimery z octanem winylu, chlorkiem winylidenu oraz estrami kwasu akrylowego i maleinowego, i Występowanie, zastosowanie, narażenie. Chlorek winylu występuje w dymie tytoniowym w ilościach 5 -16 pg/papieros. Największa ekspozycja związana jest z produkcją chlorku winylu, polimeryzacją i produkcją wyrobów z PCW, zwłaszcza ż obróbką cieplną polimeru. Wykładziny podłogowe i tapety z PCW stale emitują chlorek winylu, w związku z tym nie powinny być stosowane w mieszkaniach i miejscach pracy. Chlorek winylu przenika z naczyń z PCW do żywności i napojów.

Losy w organizmie. Wchłania się z dróg oddechowych i przez skórę. Pod wpływem enzymów mikrosomalnych ulega epoksydacji do tlenku chloroetylenu, który samorzutnie przemienia się do aldehydu chlorooctowego. W mniejszych ilościach powstaje chloroetanol i kwas chlorooctowy. W^r wyniku sprzęgania tlenku chloroetylenu oraz aldehydu chlorooctowego z glutationem tworzy się kwas Rterkapturowy, którego produkty przemiany: N-acetylo-S-(2-hydroksyetylo)-cys-teina, S-(karboksymetylo)-cysteina i kwas tiodiglikolowy wydalają się z moczem. Nie zmieniony chlorek winylu wydala się przez drogi oddechowe.

671

670