19879 IMG#54

t«groleota t^noryrmem morskim

aktów prsemocy takich jak morderstwo, zabójstwo, p_0nv albo użycie środków wybuchowych lub temu podobnych miarom wy wołania strachu, terroru i powszechnego zastra nia dla osiągnięcia celów politycznych”¹. Takie potraktow^ 1 zagadnienia znacznie rozszerza pojęcie terroryzmu na okr^^| ne działania prowadzone przez państwo przeciw innemu stwu lub grupie społecznej. Konsekwencją akceptacji defi j^ Ezaldina musi więc być przyjęcie pojęcia terroryzm państwo^¹ Krzysztof Karolczak dokonuje nawet typizacji aktów b_e»' prawnych na terror, którego podmiotem jest państwo, oraz || terroryzm, którego podmiotem są „organizacje polityczne, m zapaństwowe”². Autor wyróżnia przy tym terror państw^ (prowadzony oficjalne przez państwo przeciw swoim obywate-lom), terror państwowy (stosowany przez służby państwow_e przeciw innym podmiotom międzynarodowym) i terror prze* państwo sponsorowany (wymierzony w inne państwa, a uprą, wiany przez organizacje pozapaństwowe działające na zlecenie kierownictwa politycznego państwa). Walorem wspomnianej pracy jest dostrzeżenie możliwości posługiwania się terrory, zmem nie tylko przez organizacje ekstremistyczne, ale rówmież przez państw^Ta. Zastrzeżenia budzi natomiast zaproponowany podział aktów bezprawnych, gdyż przez zaliczenie działań oficjalnych i jawnych oraz działań przygotowywanych i prowadzonych skrycie do jednej grupy (terror) rodzi wątpliwości natury terminologicznej. Bardziej zasadna wydaje się propozycja, aby mianem terroru określać jedynie jawme, oficjalne osadzone w prawne wewnętrznym stosowanie przez państwo przemocy w stosunku do wiasnych obywateli. Terror w tym ujęciu jest więc sposobem sprawowania władzy w państwach totalitarnych. Pojęcie terroryzmu zarezerwowane byłoby zatem dla wszelkich działań planowanych, organizowanych i przeprowadzanych w sposób niejawny i sprzecznych z prawem międzyna-

Terroryzm i jego rola we wspOloetnyth stosunkach twgdrynacodowych 53

rodowym oraz wewnętrznym. W zależności od podmiotu aktu terrorystycznego dodawano by do pojęcia terroryzm odpowiednie określenia: państwowy, sponsorowany przez państwo, grup ekstremistycznych. Zamiast podziału według kryterium podmiotu proponuje się podział według kryteriów formalnoprawnych, zawężając pojęcie terror do aktów przemocy zgodnych z prawem wewnętrznym poszczególnych państw.

Wszyscy cytowani dotąd autorzy zgodni są co do tego, że immanentnym elementem działań określanych jako terroryzm jest przemoc. Zbigniew Schultz posuwa się nawet dalej w swoich rozważaniach, zwracając uwagę, że jest to przemoc „poza-normalna”³. Przyjęcie założenia, że określenie „pozanormal-na” jest w tym konkretnym przypadku tożsame z określeniem „bezprawna”, umożliwia sformułowanie wniosku, że kolejnym wyróżnikiem terroryzmu jest bezprawność stosowanej przemocy. Ma to istotne znaczenie zwłaszcza podczas kwalifikowania działań podejmowanych przez państwo.

Kolejnym wyróżnikiem aktu terrorystycznego jest jego podwójna przedmiotowość. Akt uznany za terrorystyczny ma przedmiot bezpośredni (można nazwać go kryminalnym), którym są z reguły osoby ponoszące szkody w wyniku działania terrorystów, a także niszczone przez nich obiekty, urządzenia i instalacje, oraz przedmiot pośredni (polityczny), którym jest organizacja, wielka grupa społeczna czy państwo (jego określone działanie lub zaniechanie działania usiłuje wymusić sprawca przez zamach na przedmiot bezpośredni).

Ponieważ immanentną cechą terroryzmu jest bezprawna przemoc, można stwierdzić, że warunkiem jego zaistnienia jest występowanie ostrych, niemożliwych do rozwiązania w ramach obowiązującego porządku prawnego, sprzeczności między grupami społecznymi lub państwami, określanych jako konflikt społeczny lub kryzys międzynarodowy.

1

A.G. Ezaldin, Terrorism and Political Violence: An Egyptan Persprc-£**, Chicago 1987, s. 40.    '■M

2

K.. Karolczak. Encyklopedia terroryzmu..., s. 11.

3

R. Schultz, Conceptualizing Political Terrorism: A Typology, Jaw nal ot International Affairs” 1987, t. 32, nr 1, s. 8.