28198 PA274966

CZĘŚĆ Ił Analiza

STATYSTYCZNA

DANYCH

Plot r Rycielski

Instytut Studiów Społecznych UW

Aneta Brzezicka

Instytut Psychologii PAN, Szkoła Wyższa

Psychologii _SpołeQnej

ROZDZIAŁ

Wnioskowanie statystyczne na danych jakościowych: testy oparte na rozkładzie chi-kwadrat

W tym rozdziale znajdziemy:

•    Informacje na temat kolejnych kroków wnioskowania statystycznego

-    Hipotezy zerowej i alternatywnej

-    Poziomu istotności

•    Opis pierwszego testu statystycznego w tej książce - chi--kwadrat

-    Idea testu chi-kwadrat - dla jednej i dla dwóch zmiennych

-    Sposób obliczania testów chi-kwadrat ze wzorów i w programie SPSS

-    Przykładowe raporty z badań

7 • WNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE NA DANYCH JAKOŚCIOWYCH...

Wprowadzenie

Wnioiktrmotk

statyityanf

Filarem współczesnej psychologii są badania eksperymentalne, dzięki którym uzyskujemy dane opisujące mechanizmy poznawczego, emocjonalnego i behawioralnego funkcjonowania człowieka. W poprzednich rozdziałach pokazywaliśmy, w jakich schematach można przeprowadzać badania, oraz w jaki sposób dokonywać pomiaru zmiennych. W tym miejscu rozpoczynamy część poświęconą temu, jak z wyników uzyskanych w badaniach uzyskać odpowiedzi na postawione pytania, o tym jak poprawnie wyciągnąć wnioski, jednym słowem przechodzimy do wnioskowania statystycznego. Wnioskowanie statystyczne to pewna procedura, zestaw kroków umożliwiających wyciągnięcie wniosków na temat prawdziwości postawionej przez nas tezy (problemu badawczego). W pierwszej części rozdziału pokrótce przedstawimy zasady, na których opiera się wnioskowanie statystyczne, natomiast zainteresowanych czytelników odsyłamy do literatury, która traktuje

0    tym problemie w sposób bardziej obszerny (Aron, Aron i Coups, 2006; Brzeziński, 2004; Francuz i Mackiewicz, 2006; Howell, 2006; Shaughnessy, Zechmeister

1    Zechmeister, 2002; Wieczorkowska, Kochański i Eljaszuk, 2003). Druga część rozdziału będzie dotyczyć zastosowania wnioskowania statystycznego w praktyce na przykładzie testów chi-kwadrat.

Jak wnioskować statystycznie

W trakcie wnioskowania statystycznego staramy się ustalić, czy proponowane przez nas zależności między zmiennymi (opisywane w hipotezie badawczej) rzeczywiście przyjmują postulowany kształt.

Stawiane hipotezy badawcze mogą zakładać kierunek pewnej relacji lub też mówić tylko o tym, że jedna zmienna jest zależna od drogiej, nie określając dokładnie kierunku zależności. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z hipotezami kierunkowymi, a w drugim z niekierunkowymi.

Hipoteza zerowa

Najczęściej, w celu sprawdzenia czy proponowana przez nas hipoteza badawcza jest prawdziwa, formułujemy jej przeciwieństwo, tzw. hipotezę zerową, którą następnie poddajemy statystycznej weryfikacji. Weryfikacja ta, w dużym uproszczeniu, polega na sfalsyfikowaniu hipotezy zerowej (Hq), która zazwyczaj mówi o braku związku między analizowanymi zmiennymi bądź braku różnic między porównywanymi grupami czy warunkami badawczymi. W trakcie postępowania badawczego dążymy do tego, aby wykazać nieprawdziwość takiego stwierdzenia (hipotezy zerowej). Co ważne, hipoteza zerowa jest tworem ściśle powiązanym z rodzajem testu (innymi słowy każdy test ma .swoją" hipotezę zerową).

163