28382 skanuj0049 (43)

bowo równoważne i dlatego znając liczbową wartość transferu, musimy wiedzieć, jaką metodą została uzyskana. Dla porównania przytaczamy podane przez Ellisa (1965) zestawienie obliczeń tych samych danych za pomocą różnych wzorów (tabela 2).

TABELA 2. PORÓWNANIE PROCENTU TRANSFERU UZYSKANEGO TRZEMA METODAMI

Liczba poprawnych reakcji w zadaniu B

Procent transferu według wzoru

grupa E	grupa K	maksimum	(la)	(2a)	(3a)
50	0	50	+ oc	+ 100	+ 100
25	15	50	+ 67	+ 29	+ 25
15	15	50	0	0	0
15	25	50	-40	- 40	- 25
0	50	50	-100	- OO	100

Źródło: H. C. Ellis, 1965, s. 14.

Transfer sensoryczno-motoryczny

Wiele badań nad transferem koncentrowało się na zadaniach sensorycz-no-motorycznych. W zadaniach takich zaangażowane są reakcje motoryczne będące pod kontrolą sensoryczną, często tylko receptorów kinestycznych. Efekt jest więc z reguły obserwowany w wykonaniu danej reakcji. Możliwe jest jednak badanie jego wpływu na poziomie sensorycznym. Istnieją prace wskazujące, że zaangażowanie pewnej grupy receptorów podwyższa zdolności odbiorcze (zwiększa wrażliwość lub czułość) innych. Jeśli efekt ten obserwuje się na poziomie tej samej modalności zmysłowej, mówimy o transferze intrasensorycznym, jeśli między różnymi modalnościami — o transferze intersensorycznym.

Występowanie transferu intrasensorycznego stwierdzono juz bardzo dawno. Volkman (1858, cyt. według Oleron, 1964) zauważył, że próg czułości dotykowej (mierzonej za pomocą estezjometru) wzrasta po dłuższym okresie stymulowania tego samego odcinka skóry ręki. Ten wzrost progu czułości przenosi się na bilateralny odcinek na skórze drugiej ręki. Efekt ten jest krótkotrwały i ściśle zlokalizowany. Stwierdzono też (Franz i Layman, 1933, cyt. według: Oleron, 1964; Gibson, 1933) analogiczny transfer z jednego oka na drugie przy odróżnianiu figur.

Z kolei w badaniach nad transferem intersensorycznym próbowano wyjaśnić, czy czynność percepcyjna jednego zmysłu może ulegać modyfikacji pod wpływem ćwiczenia innej modalności zmysłowej. D. R. Meyer (1 953) dokonał przeglądu dawnych badań z tego zakresu. Przedstawimy tu dwa badania późniejsze. H. F. Gaydos (1956) uczył swoich badanych nazw dla figur płaskich o zaokrąglonych kształtach, zbliżonych bądź do trójkąta, bądź do elipsy, albo całkiem nieokreślonych. Jedna z grup uczyła się nazw tych figur dotykając je bez oglądania, inna — oglądając bez dotykania. Transfer

147