28753 img356

4

Zaimek

w połączeniu rzeczownikiem lub przymiotnikiem;

hćkmm (niejaki) i HÓKOTopbiM (pewien; I. mn. pewn!) są odmieniane i używane jak przymiotniki; HecKonbKO (kilka): odmienia się i jest używany jak przymiotnik w liczbie mnogiej (HŚCKonbKnx, HecKonbKMM, itd.); po zaimku użytym w mianowniku (ew. biernik = mianownik) rzeczownik następujący po nim przyjmuje formę dopełniacza w liczbie mnogiej; w pozostałych przypadkach następuje zgodność formy.

• Zaimki przeczące

Zaimki składające się z partykuł przeczących hm- lub He- i zaimka osobowego są odmieniane jak zaimek osobowy; przyimki wstawiamy pomiędzy hm- (He-) a zaimek (pisane oddzielnie). W zdaniu zaimki te wymagają partykuły przeczącej He przed czasownikiem (podwójne przeczenie):

hmktó (nikt), hmmtó (nić), hmk3kóm (żaden), hmmśm (niczyj), hśkoto (nikogo), Heuero (niczego)

oh hm c KeM He npocTMncn a He 6oiócb HMMbMx yrpÓ3 HŚKoro nocnaib 3a KHMraMM MHe hś c KeM roBopńTb Tyr HŚuero ąenaib

nie pożegnał się z nikim nie boję się niczyich gróźb nie ma kogo posłać po książki nie mam z kim rozmawiać tu nie ma co robić

5 Przysłówek

Rozróżniamy przysłówki pierwotne i pochodne. Pierwotnymi są na przykład: Tan/i (łam), 3flecb (tu), óneHb (bardzo), nomń (prawie).

•    Przysłówki pochodne tworzy się głównie od:

a)    przymiotników jakościowych przez dodanie końcówki -o (-e) do tematu: xopóuJHM - xopouió (dobrze), kpśmhmm - KpałiHe (nader, wyjątkowo);

b)    przymiotników względnych i niektórych jakościowych przez dodanie przedrostka no- przed przymiotnikiem w celowniku: no-AOMŚiuHeMy (po domowemu), no-xopóuieMy (po dobremu);

c)    przymiotników względnych zakończonych na -ckmm przez dodanie końcówki -u do tematu, przy czym w wielu przypadkach dodajemy przedrostek no-: KpmiwecKM (krytyczny), no-6paTCKM (po bratersku), no-pyccKM (po rosyjsku).

5.1    Stopniowanie przysłówków

Przysłówki, które zostały utworzone od przymiotników jakościowych za pomocą -o (-e), tworzą stopień wyższy prosty tak jak te przymiotniki, tzn. z użyciem końcówki -ee, -e (por. 2.4.1) i stopień wyższy złożony: forma iłopnia wyższego na -ee, -e + Bcex, Bcero (por. 2.4.2).

5.2    Miejsce przysłówka w zdaniu

Przysłówki rodzaju i sposobu zakończone na -o (-e) znajdują się z reguły przed orzeczeniem; wszystkie pozostałe zwykle po orzeczeniu:

6paT xopowó nńiuei no-pyccKM    brat dobrze pisze po rosyjsku

5.3    Przysłówki przeczące

Przysłówki przeczące z cząstką hm- wymagają partykuły przeczącej He przed czasownikiem (podwójne przeczenie):

oh HMCKÓnbKO He ycran    on w ogóle (ani trochę) nie jest zmęczony

•    Przysłówki z przedrostkiem He- występują tylko w zdaniach bezosobowych; czasownik występuje w bezokoliczniku, tzw. podmiot logiczny przybiera formę celownika:

HerAe (nie ma gdzie), HŚKyAa (nie ma dokąd), HÓKorAa (nie ma kiedy), He3aueM (nie ma po co)

MHe HŚKoraa    nie mam czasu

MHe HÓKyfla nonowńTb KHńry    nie mam gdzie położyć książki

45