34757 PZP 1918 1994 s36

W sprawie naszej opcji zachodniej często stawiane są zarzuty, że Polska zwracała się ku Zachodowi zbyt późno lub niekonsekwentnie, Wiele zależało i zależy tu jednak od nastawienia wobec spraw polskich ,a mego Zachodu, który w przeszłości częstokroć traktował Warszawę instrumentalnie lub nie do końca przekonywały go argumenty o naszym ciążeniu ku cywilizacji zachodniej. Dowodem może być powszechne w społeczeństwie polskim poczucie zdrady jałtańskiej, a dziś sprawa uczestnictwa Polski, bądź szerzej, krajów Europy Środkowej w Sojuszu Atlantyckim.

Ciągle żywc pytanie: Wschód czy Zachód^ zawsze implikowało określoną wizję rozwojową naszego kraju. W tym sensie można mówić o ciągłości myślenia politycznego, polegającego na niedopuszczaniu do porozumienia między Niemcami i Rosją, lub w szerszym rozumieniu między Zachodem a Rosją, bez udziału Polski. Rozwiązaniem lego dylematu jest solidne osadzenie obu wielkich sąsiadów w systemie współpracy europejskiej z aktywnym i liczącym się udziałem Polski. W przypadku naszego kraju symptomem zmiany jest sytuacja po 1989 roku, od kiedy, deklarując przynależność do świata zachodniego, za niezbędny element stabilizujący naszą politykę zagraniczną uznajemy kontakty ze Wschodem.

Znana jest prawda, że im lepsze mamy stosunki na Wschodzie, tym mocniejsza jest nasza pozycja na Zachodzie; śmiało można jednak powiedzieć, że choć bardzo pożądana - z punktu widzenia dzisiejszych interesów - byłaby ona trudna do zastosowania w przypadku jej odwrócenia. Przyczyną były interesy Rosji (ZSRR) w Europie Środkowo-Wschodniej wynikające z imperialnego przekonania, że wejście tego strategicznego dla Moskwy regionu pod wpływy Zachodu pozbawi ją możliwości oddziaływania na rozwój wydarzeń w całej Europie.

Z geopolitycznego punktu widzenia stałym i charakterystycznym elementem dla okresu 1918-1989 było więc przeciążenie polityki polskiej problematyką Wschód-Zachód i jej przewaga nad osią środkowoeuropejską czy bałtycką. Dopiero po 1989 roku podjęliśmy próby równoważenia wszystkich tych kierunków, również poprzez inicjowanie i aktywny udział w wielostronnych strukturach współpracy regionalnej: Inicjatywie Środkoweuropejskiej, Grupie Wyszehradzkiej, Radzie Państw Morza Bałtyckiego, Środkowoeuropejskim Porozumieniu o Wolnym Handlu. Obok dążeń do integracji ze strukturami

In h In im i i aktywnymi działaniami w regionie, trzecim elementem t^Miown/ącym polską politykę zagraniczną jest poparcie ogólno-.....I" | .k ic h rozwiązań, sprzyjających przełamywaniu starych po-

i    lulów na kontynencie.

w <>|><rnej fazie rozwoju sytuacji w Europie niezwykle ważne jest .(■obieganie ustalaniu się na nowo wielkiej granicy oddzielającej \S li.ul od Zachodu. Sprawienie, by nie stała się nią linia Odry-Nysy

■    ^ i łupu zależy w pewnym stopniu od naszej wiarygodności, spójno-■ i dynamiki działania na arenie międzynarodowej. Ważne jest, że

ii    ■ przedsięwzięć podejmowanych w tej mierze istnieje szeroki ir.< nsus społeczny oraz, że sprzyja im korzystna w zasadzie koniun-

■ .....i międzynarodowa w najbliższym sąsiedztwie. Słusznie przewi-

' il jeszcze przed 1989 rokiem Piotr Wandycz, że: Dzisiejsze H>.mn e Polski są mniej kontestowane przez Rosję i Niemcy nie mówiąc u I kttiińcach, Białorusinach czy Litwinach niż byłe granice II Rze-

\ pospolitej. Ma to tę dobrą stronę, iż w momencie odzyskania

■    no.śri pełnego samostanowienia Polacy i ich bezpośredni sąsiedzi hi mieli o wiele mniej punktów spornych.

i mopii Środkowo-Wschodnia

l’i iorytetowy, regionalny krąg zainteresowań naszej polityki za-i mieznej wyznaczała Europa Środkowo-Wschodnia. Traktowana i.l.i ona przez pryzmat różnych koncepcji, ale nigdy nie udało się morzyć na tym obszarze trwałego aliansu. Przyczyną były albo wyolbrzymiane jeszcze przez sąsiadów - ambicje przywódcze Polski, 11, nr odstraszały ewentualnych partnerów, albo zbyt duża, obiektywna i ■ nfliktowość interesów (co dotyczy głównie minionych okresów)

■    y wreszcie faktyczna słabość państw tego regionu. Po 1989 roku pióbą przezwyciężenia tej regionalnej niemożności był wspomniany juz udział Polski w tworzeniu wielostronnych struktur współpracy irgionalnej.

Upadek systemu socjalistycznego w Europie, likwidacja żelaznej l młyny i w związku z tym konieczność zrewidowania dotychczaso-• \rh zasad współpracy Wschód-Zachód, wszystkie niemal państwa I mopy Środkowej uznały za okoliczność sprzyjającą rozwojowi , pól pracy regionalnej na obszarze, gdzie uprzednio nie była ona możliwa z uwagi na przebiegającą właśnie tu linię podziału naszego

75