35178 Image15 (21)

■ Pod lupą EdE

Zazwyczaj mostek prostowniczy współpracuje z kondensatorem filtrującym według rysunku 9. Transformator, mostek prostowniczy i kondensator filtrujący tworzą typowy, prosty zasilacz nicstabilizowany, powszechnie wykorzystywany w rozmaitym sprzęcie. Nietrudno się domyślić, że woltomierze VI i V2 i z rysunku 8d pokażą zbliżone wartości napięć. Natomiast w układzie z rysunku 9, woltomierz V2 pokaże napięcie stałe, równe wartości szczytowej (amplitudzie) przebiegu zmiennego, pomniejszone o spadek napięcia Uf na dwóch diodach prostowniczych. To stałe napięcie |V2) będzie 1,3... 1,4 razy większe od wartości skutecznej napięcia zmiennego (VI).

Warto jeszcze wspomnieć o maksymalnym napięciu wstecznym diod. W prostowniku jednopołówkowym z rysunku 7 trzeba było stosować diody o dopuszczalnym napięciu trzykrotnie większym od wartości prostowanego napięcia zmiennego. W układach z mostkiem według rysunków 8 i 9 wystarczy zastosować diody o napięciu 1.5 razy większym od wartości prostowanego napięcia zmiennego - jeśli chcesz przekonać się, dlaczego przeanalizuj rysunki 8 i 9. Czyli na przykład w mostku służącym do wyprostowania przebiegu sieci 230V mogą pracować diody o napięciu wstecznym 400V. na przykład IN4004.

Uxz jesi równe sumie napięć Uxy+Uyz. Przy złym połączeniu uzwojeń, napięcie zmienne Lxz będzie bliskie zeru - patrz rysunek lic i wtedy trzeba zamienić miejscami końcówki jednego z uzwojeń, żehy układ pracował prawidłowo, a nie jako prostownik jednopołówkowy.

W praktyce z kilku względów dobrze jest w takim układzie zastosować mostek prostowniczy o prądzie nominalnym większym, niż maksymalny pobór prądu przez wzmacniacz. We wzmacniaczach dużej mocy mostek może też wymagać dołączenia radiatora - w praktyce wystarczy go przykręcić jedną śrubą do metalowej podstawy (obudowy).

Czasem potrzeba oprócz obwodu głównego napięcia zasilania o dużej wydajności, uzyskać pomocnicze źródła zasilania o małej wydajności. Nie trzeba wtedy stosować osobnego trans foimaiora - wystarczy dodatkowy obwód lub obwody, na przykład według rysunku 12. Taki pomocniczy obwód zasilania ma niewielką wydajność prądową, zależną ud pojemności C2, a napięcie wyjściowe znacznie zmienia się w zależności od poboru prądu. Czym większa pojemność C2, tym w.ększa wydajność takiego dodatkowego zasilacza.

Przy niewielkim obciążeniu takiego pomoc niczego zasilacza stałe napięcie wyjściowe

Rys. 10

Bardzo popularny układ zasilacza z rysunku 9 weźmiemy 3) jeszcze pod lupę po omówieniu innych układów prostowniczych i po analizie danych katalogowych diod. Ten prościutki układ nadal ukrywa przed nami sporo swoich tajemnic.

Inne układy prostownicze

Czasem bardzo pożyteczny okazuje się podwaiacz napięcia według rysunku 10. będący w istocie złożeniem dwóch prostowników jednopołówkowych z rysunku 7.

Daje on na wyjściu napięcie stałe o wartości mniej więcej Udc = 2,8Uac - 2V.

Zazwyczaj do zasilania wzmacniaczy mocy audio potrzebne jest napięcie symetryczne ±Uz. Można wtedy wykorzystać układ podwajacza z rysunku 10, ale tylko przy małych prądach, bo prostowanie jednopołów-kowe nic jest korzystne.

Powszechnie dziś używane transformatory toroidalne mają dwa jednakowe, niezależne uzwoiema. Zamiast stosować rozwiązanie z dwoma mostkami prostowniczymi według przekreślonego rysunku II a. powszechnie stosuje się oszczędniejsze rozwiązanie według rysunku llb. zapewniając odpowiednie fazowanie uzwojeń (zaznaczone czerwonymi kropkami. Koniecznie trzeba sprawdzić woltomierzem prądu zmiennego, czy napięcie

b)

fi

“W-
^l“xy V -	Uxz

Uyz

U

U2 jest zbliżone do głównego napięcia Ul (z uwagi na obecność mostka jest bliskie połowie międzyszczytowej wartości napięcia zmiennego z transformatora) Dlatego wystarczy, żeby kondensatory C2, C3 miały napięcie nominalne 1,5.. .2-krotnie większe, niż wynosi wartość skuteczna przebiegu zmiennego z transformatora. Z uwagi na wahania takiego napięcia w zależności od obciążenia, na wyjściu takich pomocniczych zasilaczy zazwyczaj stosuje się dodatkowe stabilizatory.

Z niewielkiego napięcia zmiennego można uzyskać dowolnie wysokie napięcie stałe za pomocą tzw. powielacza, zawierającego kilka sekcji z rysunku 12.

Ciąg dalszy na strome 23

Rys. 11

-O+U

C)

^.4<Uxy)=

=1.4(Uyz)

masa

-O

1.4(Uxy1=

=1.4(Uyz)

-o-u

) £ ^UXY
	Y
	Uyz
[ c •	2

Uxz

-o

Rys. 12

20

Styczeń 2006

Elektronika cla Wszystkich