35792 skanuj0003 (411)

wzrostu musy wiertła. Zmienność prędkości skrawania wzdłuż krawędzi ostrzy, szczególnie podczas wiercenia w pełnym materiale, znacznie komplikuje i utrudnia przebieg odkształceń w warstwie skrawanej, powodując szybsze tworzenie się wiórów na obwodzie i wolniejsze w pobliżu rdzenia wiertła. W czasie wiercenia zachodzi jednocześnie wiele zjawisk, jak: zgniot, umocnienie, utwardzenie i spęczenie, powstają naprężenia własne warstwy wierzchniej oraz narost.

Wiercenie wtórne (powiercanie) stosuje się w przypadku otworów o większej średnicy, gdy zastosowanie pojedynczego wiertła pociąga za sobą wystąpienie zbyt dużych oporów lub gdy od otworu żąda się nieco większej dokładności (np. IT11) aniżeli ta, jaką się uzyskuje wiercąc otwór w pełnym materiale.

Kozwiercanie stosuje się wówczas, gdy chodzi o zwiększenie dokładności wymia-mwo-kształtowej otworów wierconych (1T6 do IT10) i gdy chropowatość powierzchni powinna się mieścić w zakresie od Ra = 0,32-5 pin. Rozwiercaniem nie zostaną poprawione błędy położenia osi otworu. Rozróżnia się:

•    rozwiercanie zgrubne - z użyciem rozwiertaka zdzieraka, w celu uzyskania otworu o dokładności 1T9 do IT11 i chropowatości Ra = 2,5-5 pm,

•    rozwiercanie wykańczające - za pomocą rozwiertaka wykańczaka, w celu uzyskania otworu o dokładności IT6 do IT9 i chropowatości Ra < 2,5 pm.

Oprócz rozwiercania otworów cylindrycznych stosuje się również rozwiercanie otworów stożkowych, jako obróbkę ostateczną pod kołki stożkowe lub obróbkę wstępną pod szlifowanie.

Pogłębianie jest operacją mającą na celu powiększenie średnicy wcześniej wywierconego otworu na pewnej jego długości lub obróbkę powierzchni przynależnych do otworu (rys. 2. le—i).

Nawiercanie polega na wykonaniu w pełnym materiale odpowiednio ukształtowanego otworu. Otwory te służą za bazę obróbkową w wałkach (nakiełki) lub jako miejsce wejścia wiertła w materiał obrabiany.

Gwintowanie polega na wykonaniu otworu kształtowego (o linii śrubowej) narzędziem zwanym gwintownikiem. Gwintownik, jako narzędzie najczęściej trzy- lub czleroostrzowe, o zarysie krawędzi skrawającej odpowiadającym zarysowi nacinanego gwintu, wykonuje w czasie gwintowania posuw na obrót, równy skokowi gwintu.

2.3. PARAMETRY CHARAKTERYZUJĄCE OBRÓBKĘ OTWORÓW

NA WIERTARKACH

Prędkość skrawania v_r [m/min] w wierceniu, rozwiercaniu, nawiercaniu, pogłębianiu czy też gwintowaniu, jest funkcją średnicy narzędzia d i prędkości obrotowej ii |obr/min] narzędzia (lub przedmiotu) i wyraża się zależnością

(2.1)

l iniej: il - wymiar średnicy narzędzia, w mm, n - prędkość obrotowa ruchu glów-w obr/min.

/.idecanc prędkości skrawania zależą od wielu czynników związanych z materiałem ostrza narzędzia, materiałem obrabianym (twardość, wytrzymałość, ciągliwość), " iii mikami obróbki (chłodzenie, wymagania dotyczące jakości obróbki, drgania). 1'iędkość v,. jest jednym z parametrów, od których w dużym stopniu zależy wydajność obróbki oraz jakość wierconych otworów.

Posuw/[mm/obr] decyduje o przekroju warstwy skrawanej, a więc o obciążeniu lo ii wędzi skrawającej i oporach skrawania. Ma więc duży wpływ na dokładność ob-i.ihki i jakość obrabianej powierzchni, a także decyduje o wydajności obróbki. Posuw u lit/c być wyrażony jako / w odniesieniu do jednego obrotu narzędzia, na jedno unii /r /. i jako posuw minutowy, czyli prędkość ruchu posuwowego v_f. Są one zc sob;i |niwii|/.ane następującą zależnością:

(2.2)

_v =f n = f.zn, [mm/min]

|i.|/,ie: iv - prędkość posuwu, w mm/min,/- posuw na jeden obrót, w mm/obr, f. - po-n w na jedno ostrze, mm/ostrze, n- prędkość obrotowa ruchu głównego, w obr/min,• II* /ba ostrzy narzędzia.

(•lębokość skrawania a,, [mm] zależny od średnicy otworu - w wierceniu w pełnym materiale, i od różnicy wymiarów średnicy otworu wykonywanego i wstęp-ui'1'o w przypadku rozwiercania, powiercania, wiercenia wtórnego, pogłębiania. 11lębokość skrawania a_p wyraża się wzorem:

(2.3)

(idzie: </ - średnica otworu wykonywanego, w mm, d„ - średnica otworu wstępnego,

W mm.

(i lębokość skrawania decyduje o przekroju warstwy skrawanej, a więc o obcią Tiiiu narzędzia. Dlatego np. w rozwiercaniu dobiera się ją tak, aby obniżyć do minimum opory skrawania, przez co uzyskuje się lepsze efekty technologiczne obrób li Nie należy mylić głębokości skrawania w wierceniu z głębokością (długością) wierconego otworu.

31