38101 Zdjęcie1453

Wwltctnltm ł z włokiem XIX Z ^gru^V^!i? biorąc, w ramach indywidualizmu ośw*. J— wcgo traktuje się człowieka jako    7

względu na wolność, Jaka mu P^,    I

i jaka charakteryzuje katdcgo, o *1«    j¹**- I

łają deprawujące siły zniewolonych Toną i ustrojów społecznych. Takie pojmowanie in- ■ dywidualizmu nazwał Simmel numerycznym, ilościowym, w odróżnieniu od jakościowego, w którym za podstawę osobowości ludzkiej przyj, rauje się Jej niepowtarzalność, a więc nie to co czyni ją taką samą czy ’podobną do innych jednostek, ale to, co ją od nich odróżnia. Niel są to przy tym — i tu zaczyna się wyjaśnianie związku między kulturą subiektywną a obiektywną — wyłącznie subtelności doktrynalne* „Przeformułowując obie doktryny w zasady ekonomiczne, wiek dziewiętnasty sprawił oczywiście, że te dwie formy (indywidualizmu — S.M.] zlały się w jedno. Bo jest rzeczą jasną, że doktryna wolności i równości stanowi podstawę dla wolnej konkurencji, a doktryna zróżnicowanych osobowości stanowi podstawę podziału pracy (...) W indywidualizmie inności, w pogłębianiu inności aż do chwili, gdy stanie się zasadniczo nieporównywalna — podobnie jak nieporównywalne są czynności wykonywane w ramach różnych zawodów — odnaleziono metafizykę podziału pracy. Te dwie wielkie zasady, które działają nierozłącznie w teorii i praktyce dziewiętnastowiecznej gospodarki — współzawodnictwo i podział pracy — ukazują się przeto jako ekonomiczne projekcje metafizycznych aspektów społecznego indywidualizmu. Oczywiście, nieograniczona konkurencja i indywidualna specjalizacja w podział? pracy wpłynęły na subiektywną kulturę jednostek w sposób, który ukazuje, że nie stanowią one najkorzystniejszych sposobów rozwijania kultury.

,    .    . _obl, te ideały działają łącznie

(jedyni, inkj o»iąsniQto do tej pory), istnieje ^•iL fonnl która stanowi ulcryty ideał na-nej kultury. Chciałbym wierzyć, te idem wolnej osobowości jako takiej i idea niepowtarzalnej osobowości jako takiej nie są ostatnimi słowami indywidualizmu i te nieprzewidywalna praca ludzkości wytworzy coraz liczniejsze i coraz bardziej zróżnicowane formy, za których pomocą osobowość ludzka utwierdzi się i udowodni* te warto* by istniała. A jeżeli* w szczęśliwych epokach, te zróżnicowane formy układają się harmonijnie* to nawet ich obecne sprzeczności i zmagania nie przerwą po prostu tego dzieła, lecz doprowadzą do nowych przebłysków mocy i do nowej twórczości** ¹¹.

Zdaniem Simmla proces równoległego rozwijania „kultury subiektywnej" i „kultury obiektywnej" nie ma charakteru bezkonflikto

wego współdziałania i jednoznacznych transmisji (nikt nie wątpi* te bez świadomości jednostkowej nigdy nie doszłoby do wytworzenia zobiektywizowanej kultury* ale nie jest wcale rzeczą pewną* czy wszystkie wytwory zobiektywizowanej kultury jednakowo pomyślnie wpływają na rozwijanie kultury subiektywnej **). Istnieje pewien stosunek niezmienny kultury obiektywnej do subiektywnej i wzrost znaczenia jednej musi się odbijać na względnym zmniejszaniu się znaczenia drugiej ^f4. Jest

^,ł M. Landmann, M. Susman [eds]: Georg Słmmel. Brfickc und Tflr, Stuttgart—Koln 1957, ». 260—269 (cyt. za: D. Lcvine [ed.]: Jw.. s. 225 ora* 225—226). «■ Zob. szkic Simmla Kultura subiektywna w niniejszym „Wyborze pism**, s. tl3—222l    _#

«« Na podstawie analizy dzieła Michała Anioła •formułował Simmel wniosek, iż między kulturę subick-Wwnaa obiektywna musi istnieć pewna niewspół-lywną a opłea*yw«Y»    — ucieleśniane przez twór-

mierność, zaś * ro^dzić do tragedii: „r~-I idea. której ^c6w —Michał Anioł, należy. Jak się wy-

męczennikiem był Mjc    .. _m6w ludzkości:    odna-