41963 skanuj0047 (35)

9S Lobby

skradzionego mienia luli z chęci uniknięcia dodatkowych kłopotów ||-. Kurlcto, J. Błachut 1977], W sferze przestępczości gospodarczej proporcje wahają się w przedziale 1:10 lub nawet 1:60 w zależności od kraju (zob. [O. Gómiok 199-1, s. 67]). Spadek liczby jakiegoś typu przestępstw nie musi zatem oznaczać zmniejszenia rozmiarów przestępczości, może oznaczać po prostu ich mniejszą wykrywalność. Im doskonalsze metody 'działania sprawców, tym „ciemna liczba’* jest wyższa. (A.S.)

Zob. dewiacja, estymacja, marginalizacja, opera-cjonalizacja, problem skali, problemy społeczne.

Literatura:

Gómiok O.. 199-1, Przestępczość gospodarcza ijej kołczanie, PWN, Warszawa.

Kurlcto E., Błachut J„ 1977, „Ciemna liczba“ kradzieży mienia prywatnego, „Studia KKiP", nr 6.

Niektóre ekonomiczne i społeczne skutki przestępczości. Materiały V Kongresu ONZ, 1977 [w:] Przestępczość na święcie, l. 10, PWN, Warszawa.

Siemaszko A., 2001, Kogo biją, komu kradną. Przestępczość nic rejestrowana w Polsce i na święcie, Oficyna Naukowa, Warszawa.

Tyszkiewicz L., 1983,' Kryminologia. Zarys systemu, UŚ, Katowice.

Lobby, zob. korporntywizm.

♦

Lnd aksjonormntywny, zob. moralne podstawy organizacji, normy społeczne, wartość.

Lad przedstawień zbiorowych, zob. porządek społeczny.

Lad społeczny, zob. potządck społeczny.

Ład systemu porozumień, zob. porządek społeczny.

Łamigłówki, zob. paradygmat.

♦

Makiawclizm jako syndrom zachowań, kwintesencję makiawclizmu stanowi

stwierdzenie, że książę (polityk) może w pewnych okolicznościach (nie stale), mając na względzie przede wszystkim „dobro sprawy”, wyjść w swoim działaniu poza granice moralności. Ważność celu usprawiedliwia wszelkie środki, .oddziaływanie na innych polega na manipulowaniu nimi (H. Machiayelli, II principe, 1532).

Współczesne obserwacje i badania wykazują że w wielu dziedzinach życia spo-

Icczncgo ludzie zaangażowani profesjonalnie w kontrolowanie innych stosują zasady opisane w Księciu. Richard Christie w 196d r. przedstawił koncepcję badań „ma-kiawclizmu w kontaktach międzyludzkich". Zastosował on kwestionariusz zawierający tzw. skalę Mach (później kilkakrotnie udoskonalaną), opartą bezpośrednio na twierdzeniach zaczerpniętych z Księcia. Rezultaty badań przedstawione zostały w pracy Studics in Machiavclism [R. Christie, F.L. Gcis 1970], Wylania się tam „osobowość makiawclistyczna” jako syndrom następujących właściwości: I. Nieufny wobec innych, nic angażuje emocji w kontaktach z ludźmi („syndrom chłodu” w przeciwieństwie do „miękkiego, czułego kontaktu”), dąży do manipulowania innymi, traktując ich jak przedmioty. 2. Dopuszcza działanie poza normami moralnymi, dopuszcza kłamstwo i oszustwo, przy czym, jak podkreślają autorzy, różnica między osobnikami o wysokich i niskich wskaźnikach makiawelizmu nic tkwi w liczbie kłamstw i oszustw, lecz w tym, że jednostki wykazujące nasilone cechy makiawelizmu potrafią dłużej i głębiej patrzeć w oczy osobie oszukiwanej i.okłamywanej [K. Pospiszyi 1985, s. 20]. W kontaktach z innymi decydujący jest dla niego utylitarny aspekt tych kontaktów. 3. Nic wykazuje poważniejszych • zaburzeń psychicznych, nic traci kontaktu z rzeczywistością, odporny na wpływ czynników zakłócających działanie, zdolny do koncentracji poznawczej. A. Potrzebuje sukcesu w rozgrywkach z innymi ludźmi, ich potrzeby są dla niego mniej ważne.

W dalszych rozważaniach nad „osobowością makiawelistyczną" stawia się następujące pytania: 1. Czy osoby opisanego typu funkcjonują sprawniej wówczas, gdy realizują cele egocentryczne, czy wówczas, gdy realizują cele społeczne? 2. Jak'oceniać (wyważać) działanie manipulatorskie, jeśli z punktu widzenia określonych kryteriów, np. ekonomicznych, przyniosło ono korzystne rezultaty, lecz są one okupione stratami moralnymi, psychicznymi, ludzkimi?

3. Stwierdzono powinowactwo między cechami psychopatycznymi a skłonnością do manipulowania innymi i bczuczuciowością w stosunkach interpersonalnych. Jednocześnie następuje ilościowy wzrost stanowisk kierowniczych różnego szczebla - stanowisk, które niejako z natury rzeczy stwarzają możliwość manipulowania innymi, co z kolei wpływa na osobowości rzesz podwładnych. Czy światu nic zagraża więc epidemia makiawelizmu i psychopatyzacja stosunków międzyludzkich? A. W jaki sposób prawidłowe struktury społeczne, wzrost wiedzy o ich funkcjonowaniu, rozpowszechnianie się postaw autentycznych mogą ograniczać i korygować wyżej wspomniane procesy? (M.P.)

Zob. autentyczność w życiu społecznym, normy społeczne, pranie mózgu, socjotcchnikn. Literatura:

Christie R., Gcis F.L. 1970, Studics in ,\la-chiavelism, Acadcmic Press, New York. Jarymowicz M., 1980, Makiawelizm - osobowość ludzi nastawionych na manipulowanie innymi [w;] Osobowość a społeczne zachowanie się ludzi, pod red. J. Reykowskiego. PWN, Warszawa.

Jay A., 1996, Machiavelli i zarządzanie, PWF, Warszawa.

Mncliiavclli N., 1987, Ksiąłę, PIW, Warszawa. Pospiszyi K., 1985, Psychopatia, PWN, Warszawa.

V., 1996, Kienedicr jak mafioso. Studio EMKA, Warszawa.

(Ylakroslruklurn, zob. struktura społeczna.

Manipulowanie, zob. socjotcchnikn.

Manipulowanie wrażeniami, zob. image, koncepcja dramaturgiczna.

Marginalizacja, proces utraty społecznego znaczenia lub wpływu na bieg zdarzeń; przesuwanie się z pozycji centralnej na peryferyjną. Marginalizacja przybierać może formę degradacji, pauperyzacji lub dobrowolnej ucieczki.

Stefan Czarnowski (1939, s. 206] „margines społeczny" określa jako liczbę ,jcd-