43617 Str3a (2)

Najważniejsze cechy diagnostyczne głównych minerałów skałotwórczych

KWARC najłatwiej pomylić z drobnymi, białawymi lub szarymi skaleniami, w których można jednak zwykle dostrzec powierzchnie łupliwości; poza tym skalenie majq mniejszq twardość i inny pokrój. Pod względem twardości porównywalny z kwarcem jest oliwin. cechujqcy się jednak wyraźnym oliwkowozielonym zabarwieniem.

Rozpoznanie SKALENI może utrudniać ich zwietrzenie, prowadźqce do obniżenia twardości i osłabienia lub zaniku szklistego połysku. Odróżnienie (niepewne) skaleni potasowych od plagiokla-zów opiera się na tym. że czerwonawe bywajq raczej te pierwsze, podczas gdy szarozielonawe. nieraz dość ciemne. sq z reguły zasadowe plagioklazy. W przypadku osobników bezbarwnych lub białawych I jasnoszarych makroskopowe odróżnienie skaleni potasowych od plagioklazów nie jest możliwe.

Krótkosłupowe odmiany HORNBLENDY sq bardzo podobne do AUGITU. Jedynym praktycznie sposobem ich megaskopowego odróżnienia jest obserwacja poprzecznych przekrojów słupków, na których to przekrojach amfibole i pirokseny wykazujq wyraźnie różnq gęstość i kqt przecinania się powierzchni łupliwości:

amfibole:

pirokseny:

Minerały poboczne

Minerały poboczne występują dość powszechnie w wielu typach skał magmowych, ale z reguły w postaci kryształów bardzo drobnych, niedostrzegalnych makroskopowo, rozsianych równomiernie w skale.

Do najpospolitszych minerałów pobocznych należą: magnetyt, hematyt, piryt, cyrkon, rutyl i apatyt.

Spośród minerałów pobocznych jedynie piryt tworzy stosunkowo czysto kilkumilimetrowe, dostrzegalne makroskopowo kryształy. Mają one pokrój izomctryczny, są pozbawione łupliwości. mają twardość 6. mosiężną barwę, czarną rysę i metaliczny połysk.

Rozproszony w skałach hematyt barwi je na czerwono; rozproszony magnetyt barwi skały na czarno.

Minerały akcesoryczne

Minerały akcesoryczne występują z reguły' tylko w pewnych typach skał magmowych, ale mogą w nich tworzyć duże, makroskopowo rozpoznawalne kryształy.

Do najpospolitszych minerałów akcesorycznych należą: granaty, turmaliny i chromit.

Granaty spotykane w skałach magmowych cechują się pokrojem izomctrycznym. brakiem łupliwości. twardością 7. szklistym połyskiem oraz czerwoną barwą.

Turmaliny w skałach magmowych mają najczęściej pokrój długosłupowy do pręcikowego, są pozbawione łupliwości, mają twardość 7, barwę czarną i szklisty połysk.

Chromit ma pokrój izomctryczny. nic wykazuje łupliwości. ma twardość 5.5 - 6. barwę czarną i metaliczny połysk.

	Kwarc	Skalenie	Lyszczyki	Hornblenda	Augit	Oliwin
Pokrój	Izo metryczny (a), słupowy (jj)	Cru bo tabliczkowy. rzadziej cicnkotablicz-kowy	Cienkoplyłkowy, blaszkowy	Słupowy, długoslupo-wy	Krótkoslupowy, grubo! ab liczko wy do izomerycznego	Grubotabliczkowy. krótkoslupowy, izomeryczny
Skupienia	Ziarniste, pręcikowe, zbite	Ziarniste, zbite	Blaszkowe, łuskowe, zbite	Ziarniste, promieniste	Ziarniste, zbite	Ziarniste
Łupliwość	Brak	Doskonała i bardzo dobra w dwu kierunkach prostopadłych (ortoklaz) lub niemal prostopadłych (plagio-kłazy) do siebie	Doskonała w jednym kierunku	Doskonała w dwu kierunkach zgodnych ze ścianami słupa (kąt 124°)	Doskonała w dwu kierunkach zgodnych ze ścianami słupa (kąt 87°)	Słaba w dwu kierunkach
Przełam	M uszło wy, gładki	Gładki lub nierówny (w kierunku pozbawionym łupliwości)	Praktycznie nie do uzyskania	Nierówny	Nierówny, ziarnisty	Ziarnisty
Twardość	7	6	2-3	5.5	5.5-65	6.5-7
Barwa	Bezbarwny lub różnie zabarwiony	Bezbarwne, ale prawic zawsze zabarwione białe, jasno- do ciemnoszarych, niekiedy z odcieniem czerwonawym do krwistoczerwonego (skalenie potasowe) albo z odcieniem niebieskawym lub zielona wym (plagioklazy)	Bezbarwne lub srebrzy stobiałe (musko-wit); czarne, ziclona-woczamc lub brunat-noczame do brunatnych (biotyt)	Czarna, rzadziej zielo-noczama lub brunat-noczama	Czarny, niekiedy zie-lonawoczamy lub bru-natnoczamy	Oliwkowoziclony, niekiedy z odcieniem żółtawym
Rysa	Biała	Biała	Biała, szarawa	Zielona	Szarozielona	Biała, szarawa
Połysk	Szklisty na ścianach kryształów, tłusty na przełamie	Szklisty	Szklisty, czasem metaliczny lub perłowy	Szklisty	Szklisty	Szklisty
Inne	Kruchy	Iryzacja światła (labrador i plagioklazy doń zbliżone)	Sprężyste (zwłaszcza muskowit)	Krucha

7.

i—.l A.    !•«.'>)