59217 Zdjęcie1133

IV|mi ro oauuuo -• ditfki wysiłkom Z Pul-i-rnwkirgo — otrrymaUdmv p¹mrwf dciMń¹ ty jogo beofroftl intelektualnejA wydaj'² m ooi nmbądna dli pełnego trommienli Zmiuw¹ kuno. który •- juk wszyscy socjologowie taro¹ tego pokolenia ■ dochodttl do socjologii drogą niejako okrutną. Na rano system socjologiczny Znanieckiego umieszcza sił,¹ przewitnir w słone czystych idei i odnosi sit; do innych systemów lego rodzaju, bez związku z kontekstem, w jakim powstał. Byl wprawdzie Znaniecki uczonym co sit¹ zowie akademickim i zdolność do izolacji od zgiełku tycia praktycznego uwala) za cnotą, ale nie kryl nigdy, te wiatiue niepokoje tycia si| dli mego źródłem inspiracji,

Biografii Znanieckiego zaczyna lią Jak ilustracja do Społecznej genealogii intflipcncji poi-sklej jego uczniu - Józefa Chalulóiktego, który zasadniczo cechy polskiej inteligencji tłumaczył — z pozycji płebejusza — Jej pochodzeniem szlacheckim. Co prawda, nie wspomniał w tym kontekście o swoim mistrzu. I chyba słusznie, ponieważ spędzone w dworku dzieciństwo niewiele w przypadku Znanieckiego tłumaczy. Pewien arystokratyzm autora Upadku cywilizacji zachodniej, objawiający się w pochwałach elity i przodownictwa kulturalnego, a także lęku przed ochlokracją, z pewnością nie byl po prostu osadem przesądów stanowych, wyniesionych z domu rodzinnego i środowiska, w którym przyszły współtwórca Chłopa polskiego to Europie i Ameryce spędził dzie-

stwa. będącego następstwem ..(..) postanowienia całkowitego zerwania wiązów społecznych z klatą społeczną, z której Znaniecki pochodził i zbliżenia się do tsw. klas niższych" *. W każdym razie (podobnie jak i wielu innych polskich inteligentów, wywodzących aią ze szlachty) nie przypisywał on sobie żadnych szczególnych praw, lecz wyłączni# szczególne obowiązki, wynikające z faktu posiadania wykształcenia.

. Ałuro I mjwcM*nł>)«ą młodość. Od tych ■ uMif— wjmrobl dą dożż wodni*.

jak jtwtedczy o tym fnistsMusIns /tmrryka, wtem ewolucja w stron*; ..demokraty/.mu" by-te dla Znanieckiego po walnym problemom. Dulczewski twierdzi, te emancypacja Znanieckiego przybrała posiać pozorowanego samobój

Ale wybiegliśmy zanadto naprzód. Miejsce pierwszych doświadczeń życiowych Floriana Witolda Znanieckiego to Świątniki pod Włocławkiem, gdzie Jego ojciec dzierżawił spory majątek. Przyszły uczony przyszedł tam na świat 15 stycznia 1882 roku. O Jego dzieciństwie wiadomo niewiele. Pierwsze nauki pobierał wraz z siostrami w domu, u zatrudnionych przez rodziców guwernerów. Kiedy trzeba było posłać syna do gimnazjum, państwo Znanieccy przenieśli się na stałe do Warszawy.

Ten okres życia Znanieckiego znamy już — dzięki niemu samemu — trochę lepiej. „Moimi pierwszymi hobbies — czytamy w Intelektualnej Ameryce — były geografia i etnologia, później doszły botanika i zoologia, następnie historia i socjologia. Kiedy miałem szesnaście lat, zacząłem studiować filozofię (...) Znalazłem w tej ostatniej znacznie więcej pełnej satysfakcji niż we wszystkim, co dotychczas studiowałem i prawdopodobnie byłbym wybrał bardzo wcześnie prostą karierę studencką, gdyby nie ²

redaktor „Wychodź-

1

Par. Florian Znaniecki — redaktor „Wychodźcy PoUkiego”, Warszawa 1982; Z. Dulczewski, „Okres pozneńskT to życiu Floriano Znanieckiego, w: 60 lat socjologii poznańskiej. Praca zbiorowa pod redakcją A. Kwileckiego, Poznań 1981. Ogromny materiał przynosi książka tego autora Florian Znaniecki. Zycie i dzieło, Poznań 1984, która ukazała slą po napisaniu niniejne) pracy.

2

Wstąp do: Florian Znaniecki —

n-I.T.I—*1 .....A n«t a 19