Spoiwa mineralne to wypalone i sproszkowane surowce mineralne, które po wymieszaniu z wodą, dzięki reakcjom chemicznym, wiążą i twardnieją (plastyczna lub ciekła mieszanina spoiwa z wodą zwiększa stopniowo swoją lepkość, przechodząc w stan stały, charakteryzujący się określonymi właściwościami fizycznymi i mechanicznymi).
Ze względu na rodzaj surowca użytego do produkcji spoiwa dzieli się je na:
- spoiwa wapienne i cementowe (główny składnik mineralny CaC03)
- spoiwa gipsowe i anhydrytowe (surowiec CaS04 *H20 lub CaS04)
- spoiwa magnezjo we (produkowane ze skał zawierających MgC03 lub MgC03 *CaC03)
- spoiwa krzemianowe (oparte na szkle wodnym).
Ze względu na zachowanie się w środowisku wodnym spoiwa mineralne dzieli się na:
- spoiwa powietrzne - wiążą po zarobieniu wodą, ale tylko na powietrzu. Należą do nich wapna, spoiwa gipsowe, magnezjo we i krzemianowe.
- spoiwa hydrauliczne - wiążą po zarobieniu wodą zarówno na powietrzu jak i w środowisku wodnym.Należą do nich wapno hydrauliczne i cementy.
Mieszanina spoiwa z wodą nosi nazwę zaczynu, np. zaczyn cementowy, zaczyn gipsowy.
Zaczyn zmieszany z piaskiem lub innym drobnym kruszywem tworzy zaprawę, np. cementową wapienną ftp.
Właściwości spoiw mineralnych charakteryzują następujące cechy techniczne:
- stopień rozdrobnienia,
- konsystencją
- czas wiązania,
- stałość objętości,
- cechy wytrzymałościowe.
Konsystencja normowa zaczynu to zaczyn o odpowiednio dobranej ilości wody, wykazujący określony normami stopień ciekłości.
Czas wiązania (początek i koniec wiązania) jest to czas mierzony od momentu zmieszania spoiwa z wodą do momentu uzyskania przez zaczyn określonego stopnia zgęstnienią mierzonego zgodnie z obowiązującymi przepisami normowymi. Jako czas wiązania podaje się czas początku i końca wiązania a pomiar wykonuje sie dla zaczynu o konsystencji normowej.
Gips budowlany jest to spoiwo mineralne, którego głównym składnikiem jest półwodny siarczan wapnia otrzymywany przez częściowe odwodnienie kamienia gipsowego w procesie obroki termicznej:
420+450K
CaS04*2H20-> CaS04- 1/2H20 + 3/2H20t
kamień gipsowy gips półwodny
Gatunek gipsu budowlanego określa wytrzymałość na ściskanie w MPa po wysuszeniu do stałej masy. Próbki do badań o wymiarach 4x4x16 cm wykonuje się z zaczynu o konsystencji normowej (normalnej).
W zależności od wytrzymałości na ściskanie rozróżnia się dwa gatunki gipsu budowlanego: GB-G6 i GB-G8 a w zależności od stopnia rozdrobnienia wyróżnia się w obu gatunkach rodzaj gipsu drobnomielonego D (gips modelowy).
Konsystencja normowa zaczynu gipsowego to konsystencją przy której rozpływ zaczynu badany na tarczy Southarda wynosi 18|±0,5 cm.
Uziamienie spoiw gipsowych decyduje o szybkości wiązania z wodą i jakości otrzymanego po stwardnieniu tworzywa. Oznacza się je metodą analizy sitowej.
Cement portlandzki jest to spoiwo mineralne otrzymywane przez wypalenie mieszaniny wapieni i surowców ilastych. Otrzymany w tym procesie klinkier cementowy mieli się z różnymi dodatkami. Minerały cementowe pod wpływem wody ulegają procesowi uwodnienia, w wyniku którego uzyskany zaczyn zmienia swój stan ciekłości, wiąże i
twardnieje.
Klasa wytrzymałości cementu to liczba odpowiadająca minimalnej wytrzymałości na ściskanie w MPa zbadanej na próbkach zaprawy normowej w postaci beleczek o wymiarach 4x4x1 ócm po 28 dniach ich przechowywania w określonych nomą warunkach.
Zaprawa normowa składa się z 1 części wagowej cementu (450 g), 3 części wagowych piasku normowego (1350 g) i 0,5 części wagowych wody (225cm3), jest mieszana i formowana w określonych normą warunkach.
Stopień rozdrobnienia cementu określa się przez pomiar powierzchi właściwej próbki metodą Blaine'a.
Powierzchnia właściwa to sumaryczna powierzchnia wszystkich ziaren zawartych w 1 g materiału sypkiego.
1