112 6. Zagospodarowanie turystyczne
• komplementamość (wzajemna zależność),
• substytucyjność (zastępowalność jednej usługi przez inne),
• wewnętrzna dysproporcja w poziomie i jakości usług (jako efekt następstwa komplementamości i substytucyjności),
• zróżnicowany popyt,
• mniejszy stopień (w porównaniu z przemysłem) podatności na innowacje,
• obecność konsumenta,
• abstrakcyjny charakter,
• funkcje społeczne,
• powiązania z innymi formami działalności gospodarczej,
• rynkowy charakter,
• duże znaczenie tzw. rynku nabywcy (a nie producenta).
Z przedstawionego zestawienia wynika, że co prawda niektóre cechy usług turystycznych są wspólne również dla innych typów usług, to jednak część z nich różni je zasadniczo, np. abstrakcyjny charakter i obecność konsumenta różnią usługi turystyczne od usług, które polegają na przekazywaniu klientowi wyprodukowanego wcześniej przez przemysł towaru w postaci materialnej.
Szczególne znaczenie w zagospodarowaniu turystycznym ma tzw. baza materialna turystyki [Rogalewski 1974, 12-13], która dzieli się na bazę:
• noclegową,
• żywieniową (gastronomiczną),
• komunikacyjną,
• towarzyszącą.
Spośród wymienionych rodzajów bazy materialnej turystyki szczególne znaczenie mają obiekty związane z usługami noclegowymi, a przede wszystkim usługi hotelowe. Rola pozostałych rodzajów bazy materialnej turystyki jest nieco mniejsza, a część z nich służy nie tylko turystom.
6.2. USŁUGI HOTELOWE (NOCLEGOWE)
Przez pojęcie usługi hotelowej (lub hotelarskiej) rozumie się „zespół świadczeń i usług zaspokajających podstawowe potrzeby bytowe jednego człowieka przebywającego w ciągu jednej doby poza swoim gospodarstwem domowym” [Konsewicz, Grabowski 1980, 22]. Nieco inaczej „usługi hotelarskie” definiuje U. Mitka-Karandziej [1993, 104], według której moża wyróżnić następujące znaczenia tego terminu:
(1) „Usługa hotelarska jest świadczeniem usług składających się z czasowego wynajmu podróżnym umeblowanego pokoju (lokalu mieszkalnego) lub miejsca w takim pokoju (lokalu) oraz usług z tym związanych”.
(2) „Usługa hotelarska to zespół działań osób zatrudnionych w zakładzie hotelarskim przy wykorzystaniu specjalnie do tego celu przystosowanych urządzeń