69537 Zdjęcie1276 (4)

i«y1orl* Inyro. klasowym; narodowym. koScitln/M *^u,ł celowym; 1) jako inajduMco ■!* na nllaiym lub wji-mmjrn% poetom Iw ilolonoirl wlrtd apołtrMAilw !•»*> ** mffo typu; SI lako mniej lub więcej rr«c Jonn 1 l*owanc w porównaniu m apołecaeóatwami tagn nmege typu, znajdującymi się na tym samym poziomic złoionoścl.

Nic mamy natomiast podstaw do twierdzenia, by wszystkie indywidualne społeczeństwa pewnego typu powstawały tak samo, pod działaniem takich samych czynników, ani też aby rozwój ich pod względem zło-zonnścl oraz ich racjonalizacja odbywały sic jednostajnie, spodnie z Jakimiś ogólnymi prawami.

Mamy za to dostateczne podstawy faktyczne do zaprzeczania. aby społeczeństwa wyższych typów powstawały drogą ewolucyjną za społeczeństw niższych typów. Społeczeństwa genetyczne mc rozwinęły się _ze stycznościowych, ani terytorialne z genetycznych, ani klasowo z genetycznych lub terytorialnych itd.

A wreszcie, z samej socjologicznej definicji społeczeństwa wypływa, te rozwiązalny problemat szczebli rozwojowych społeczeństw nie ma nic wspólnego z nlerozwiązalnym problematem szczebli rozwojowych zbiorowości ludzkich. Ponieważ zbiorowość ludzka czyli ogół ludzi, zamieszkałych na jakimi terenie geograficznym, lub ogół ludzi tej samej rasy, lub ogół ludzi posiadających tę samą kulturę, tworzyć może w tym samym czasie wiele społeczeństw różnych typów, od najniższego do najwyższego, lub należeć do społeczeństw różnych typów o daleko szerszym zakre-sie niż dana zbiorowość, więc na podstawie typu I poziomu Społeczeństw, krzyżujących się w obrębie danej zbiorowości, nie możemy zaliczać tej zbiorowości ze względu na Jej życie społeczne do jakiegoś typu lub stawiać jej na jakimś szczeblu rozwojowym.

SPOLBCZNE JAKO WYTWORY

Istnieje pogląd, że socjologia jest częścią jednej Jedynej nauki, która musi być dedukcyjnym systemem prawd absolutnych, odkrywanych stopniowo przez rozum ludzki. Logika formalna, matematyko. fizyka, chemia, biologia, psychologia I socjologia tworzą crąS ci tej nauki w porządku ich logicznego następstwa. Problemy każdej logicznie następnej czgśd są problemami naukowymi tylko o tyle, o ile ich rozwiązania są sformułowane w taki sposób, by można Je było ostatecznie zweryfikować drogą redukcji do udowodnionych prawd czcdci logicznie pierwotnych.

Odrzucamy tą koncepcją z powodów, których omawianie zajęłoby zbyt wiele czasu. Zakładamy, że i«t-nieje wielość autonomicznych nauk, przyznając, iż są problemy wymagające współpracy szeregu z nich. Zaprzeczamy, jakoby teorie psychologiczne lub biologiczne mogły dostarczać przesłanek dla twierdzeń socjologicznych. Socjologia jest nauką ściśle ind u kcsrjną, as nauka indukcyjna to nic system prawd absolutnych , lecz system hipotez, organizujących teoretyczne myślenie o pewnym rodzaju faktów doświadczanych przez ludzi oraz nadających temu myśleniu kierunek. Objaśnienie tej definicji w jej całokształcie jest zadaniem metodologii ogólnej, którego nie sposób podjąć _w tym miejscu. Musimy jedynie wyjaśnić znaczenie terminu „fakty doświadczane przez ludzi”, a to w es-1U Określenia, Jałcie fakty .kladaw a‘c ■■a problem nl-niejszego artykułu. J«l to problem ¹ywo dyskutowany wśród współczesnych socjologów.

Journal ot Sodology”.    ^XŁłV-

799-811.

298

1

„The American

May 1939, nr 6, ss.