65642 IMG09

116

W celu zapobieżenia występowaniu szkodników, glebę w szkółce należy utrzyma w sianie uprawionym i prowadzić' walkę z chwastami (także w otoczeniu szkółki), a po wy. jęciu siewek i sadzonek stosować głęboka orkę zimowa i przedsiewna. Taki sposób po mc-powania utrudnia rozwój rolnicom, sprężykom, czamuchowatym (omrzcl i mrzyglmJcki d/icrowi włochatemu, zniechęca żukowate do składania jaj. W szkółce mc powinno tez być resztek roślinnych, a do ocienienia szkółki można używać jedynie krat lub gałęzi, a nic mchu. którym kiedyś przykrywano wschody. Ohccnosi. resztek roślinnych szczególnie sprzyja masowemu występowaniu dziera włochatego i Sieciecha megłębka. które znajdują pod nimi dobre schronienie w dzień, w okresie nasłonecznienia szkółki.

Ważnym zabiegiem profilaktycznym przeciwko koziułkom i dz.ierowi włochatemu jest wapnowanie gleb oraz. kompostowanie, które zabezpiecza przed szkodami powodowanymi przez otnrzcla i drutowce. Szkodniki szkółek zwalcza się metoda mechaniczna i chemiczna. Typowym zastosowaniem metody mechanicznej jest sposób walki z turkuciem podjadkiem.

W przeszłości do zwalczania drutowców. omrzela piaskowego, rolnic, koziulkowa-tych i turkucia stosowano różnego rodzaju pułapki przynęty pokarmowe. Pułapki na dni-towcc sporządzano z piatów buraka lub marchwi, które umieszczano płytko pod powierzchnią gleby i zaznaczano wbitym kołeczkiem. Przynęty były zatruwane insektycydami żołądkowymi lub co kilka dni wymieniano je na nowe. a stare niszczono wraz. z owadami. Pułapki na otnrzcla piaskowego i mrzygłodka sporządzano zc słomy lub siana, które rozkładano wiązkami o wymiarach 40 x 40 cm i grubości warstwy 10— 12 cm w więżbic 6 x III m i przciskano grudami ziemi. Glebę pod wiązkami spulchniano i umieszczano w niej jedną łyżkę stołową otrąb namoczonych w 1% roztworze insektycydu żołądkowego

Pułapki na rolnice przygotowywano z sieczki zc świeżych liści chwastów, buraków, lebiody itp. z. dodatkiem 2 kg melasy na 100 kg przynęty. Przynętę rozkładano kupkami 30 x 30 cm i przysypywano cienką warstwą gleby. Gąsienice tam zgromadzone wybierano przed wieczorem, ewentualnie przynętę zatruwano insektycydami żołądkowymi o długiej trwałości działania. Pułapki na koziulki sporządzano z otrąb skażonych preparatami kontaktowymi lub żołądkowymi i postępowano podobnie jak w przypadku rolnic. Jako pułapki na turkucia starsza literatura zalecała zakopywane wczesną wiosną do gleby na głębokość 5-10 cm zatrute ziarna zbóż.

Pulapki-przynęty zostały w ciągu ostatnich 40 lal całkowicie zaniechane, jednakie tendencje ochrony środowiska wskazują na potrzebę ich aktualizacji z uwagi na dość dużą selektywność i ograniczony zasięg działania.

X tych samych przyczyn można by zalecać stosowanie mechanicznych sposobów walki zc szkodnikami szkółek:

-    wybieranie ręczne rolnic z. okolic szyjek korzeniowych uszkodzonych siewek.

—    odławianie rolnic do rowków chwytnych.

odławianie turkucia podjadka do cylindrów chwytnych oraz w okresie jesienno-zimowym do nawozu końskiego zakopywanego na terenie szkółek, w którym turkuć chętnie zimuje.

Wszystkie omówione metody mechaniczne zwalczania szkodników są bardzo pracochłonne i dlatego kosztowne.

W wyniku tych trudności szerokie zastosowanie ma obecnie zwalczanie chcmic/ne szkodników szkółek, a szczególnie pędraków, rolnic i ryjkowców

Du zwalczania pędraków w szkółkach stosuje się tc same insektycydy, których używa się do dezynsekcji gleby przed założeniem szkółki. Preparaty granulowane wprowadza się do gleby w miejscach zagrożonych (przede wszystkim na obrzeZach płatów uszkodzonych siewek) przez rozsiew, a insektycydy płynne przez zraszanie gleby. Następnie glebę należy zmotyko-wać i ubić. Insektycydy fosforoorganiczne oraz. karbaminiany skutecznie zwalczają też szkodniki wschodów, kiełkujących nasion i inne owady zerujące na podziemnych częściach siewek i sadzonek. Na zagrożone nadziemne części drzewek używa się preparatów płynnych w postaci emulsji (0.8-3%) rozprowadzanej za pomocą opryskiwacza w ilości 100-3001 wody/ha. Są to: karbaminiany, jak Marshal 25EC. chlorowane węglowodory (Metox. Thiodan 35. Thioncx 35EC) oraz. insektycydy fosforoorganiczne, jak Metalion E-50. Owadofos 50. Na I ha zużywa się w zależności od rodzaju insektycydu od 1.5 do 51 preparatu

8.3. Szkodliwe owady w uprawach sosnowych

8.3.1.    Ogólna charakterystyka szkód

Uprawy są to drzewostany od momentu ich powstania do osiągnięcia przez drzewa pełnego zwarcia. Uprawy sosnowe są niezwykle atrakcyjnym miejscem dla w ielu szkodliwych owadów leśnych. Wynika to z odpowiadającego tym owadom znacznego nasłonecznienia upraw, w których drzewka nic dochodzą do zwarcia, jak również z powodu dużej zmienności ekologicznej środowiska upraw, w których wiek drzewek i ich wielkość podlega szybkim zmianom, wpływając także na zmiany mikroklimatu. W uprawach występują więc wszystkie szkodniki szkółek (zwłaszcza w l-2-letnich uprawach z siewu i najmłodszych uprawach z sadzenia), bardzo liczne są szkodniki strzałek, pędów , pączków i igieł, przy czym sporo z nich to gatunki atakujące również młodniki oraz średniowiekowe i starsze drzewostany sosnowe. Najważniejszą jednak okolicznością sprzyjającą występowaniu filofagów w uprawach jest nagromadzenie łatwo dostępnego i wysokow artościowcgo pokarmu. jakimi są różne organy młodych drzewek, a szczególnie pączki i łyko.

Wszystkie tc przyczyny powodują, że na młodych sosnach rosnących w uprawach icsl znacznie więcej szkodliwych owadów niż na odpowiadających im wiekowo podrostach so-ny pod okapem starszych drzewostanów. Szkody wyrządzane przez owady w uprawach są ponadto dla gospodarki leśnej wyjątkowo dolkliwe. Najczęściej spotykane szkody to hamowanie wzrostu drzew, a nierzadko zamieranie drzewek wymagające uzupełnienia upraw lub deformacja koron powodująca obniżenie wartości technicznej przyszłego drzewostanu.

8.3.2.    Szkodniki systemów korzeniowych

Jakkolwiek w uprawach występują wszystkie wymienione popr/edmo s/koJnis stemów korzeniowych siewek w szkółkach leśnych, to jednak liczba ich gatunków . \ Sk. zmniejsza się w uprawach wraz ze wzrostem sadzonek, a tylko pędraki chrahąs/, \ _ u i ka czerwczyka, a w warunkach upraw założonych na wydmach pędraki wjlkur/.i !i|\ z\ >.i są najdłużej głównymi szkodnikami. W starszych uprawach, na grubych koroenuih soon żerować mogą larwy choinka szarego. Największe zagrożenie upraw sosnowych w I’ przez pędraki występowało w okresie międzywojennym na obszarze Puszczy \... wskiej. a po roku I945 w różnych częściach kraju, gdzie zalesiano nieużytki i po/o, przez szereg lat odłogiem grunty orne. Liczba pędraków na I nr nierzadko procki.i. i