77486 P1190762

69

w»J Bałgli. ansa# H •■klalatow pochówki zbiorowa w jaskiniach osy ta _v attocsals wykutych honorach /grotach/ grobowy oh, a nawet w sttoecnls wykonanych g&leriftoh podziemnych. Spotyka aię tok w Ja-akiniscb oalo stapiania potrzaskanych kości ludzkich, która traktuje się jako pozostałości praktyk kanibal i stycznych. Ceramika tej kulawy to aissdobiooe naczynia o as o wat ya profilu. Znane są wyroby krzesiwa*, słodcy innysi duto siekiery.

V środkowy* okresie brązu w północnej Pranoji znane są albo skarby, albo luźna znał szlaka wyrobów brązowych. Na terenie Basenu Paryskiego wyrówna sif kultur* Chóry, w któro j obok a lobio występują wyroby brązowe pochodzenia atlantyckiego i wyroby pochodząoe me wschodu, ae strefy aedreóskiej. Spotyka sif tam siekierki brązowe s podnle-siosysi brzegami ety a płytką, długie sztylety bądź to miecze, nawiązujące jossess forsą do sztyletów, ■ pełną rękojeścią. Nie znano eą zapalni* pozostałości osiedli, co noto byó podyktowano niedoatateez-sya staaos badań. Z siejscowoócl Pontarert znany jest jedyny grób, w któryś w obrębie podwójnego rowu kolistego znajdowała elf obstawa a kulani, a w ni ej stała urna nawiązują oa formą do typowy oh dla kultury Tessaz lab BUwursaa, asnriarająoa wewnątrz przepalone koiol.

ę, Ikltura iilyraaa

Ty tworzyła alf na taranie północnej Belgii, na pólnoo i na północny zachód od Nosy, Sięgała kn północy do Holandii, gdzie występuje po oba o tronach dolnego Rana. In zachodowi przenikała do północnej Francji as po okolico Soulogno. Kultura ta uformowała się około roku 1ÓOO p.n.s. w wynika przaałaszczenia się na wybrzeża Kanału Łs Manche i Marsa Północnego grup ludności s południowej Anglii, representują-cyob trsdyojo kultury Pood-Taoool i kulturę Vossex. Na wymienionym powyżej terytorlos kultura Hllwersos rozwijała się et po okres Hallstatt A *1%omie, V jej rozwoju wyróżnia się słodszą fasę Orackonsteln, datowaną w przybliżeniu aa Brąz D i Hallstatt A_f, oraz najmłodszą fazę tarza, dolewaną w przybliżania na okres Hallstatt Aj,

l tarana zajętego przez kulturę Hllrereua znane są pozostałości osiedli, w których występują ślady domostw wznieelonyob na planie kolistym lab ewałsys, niekiedy z dodatkowym korytarzem, wyminie nawią-sająee do fon domostw obsraktocyotyoznyoh dla teronu Vysp BrytyJskioh, a swłoszoza Anglii. Tystępują groby szkieletowe, ale obok niob także pochówki ciałopalne bezpopi sinico we, zakładane w podłużnych Jamach, oraz groby ciałopalne popielnicowe. Groby z reguły znajdują się w obrębie kurhanów, o nieraz dosyć skomplikowanych konstrukcjach słupowych. turbany są oaęsto obwiedzione rowem i posiadają w nasypię całe wleńoa koncentryczne pionowo wbitych lub wkopanych slupów 1 kołków drewnianych. Także podłużna jamy grobowe bywają unieśzozonę pomiędzy czteroma pionowo wkopanymi ozy wbitymi słupami drewnianymi. Te imponująco rozmiarami konatrukeja drewniana /tabl. XXV, 7* 9/ nakryta nasypami kurhanów naśladują przy braku kamieni megalityczne konstrukcje nagrobne z terenu Anglii.

V północnej Holandii w poozątkach epoki brązu /XVXX - XVI wiek p.n.a.Z spotyka się naczynia o eeowatya profilu, zdobione ornamentem • tonpelkowym, określanym Jako motyw drutu kolczastego. Ceramika ta Jest zapewne starsza od początków kultury Hllwersum. Dla kultury Hil-voreum typowe są smukłe garnki jajowate zdobione poziomą listwą umieszczoną poniżej wylewa, nad którą znajdują się odciski sznura lub ryty ornament /tabl. XXV, 8/. V młodszych okrasach forma naczyń pozostaje podobna. Zanika Jednak ornament sznurowy ozy ryty, a utrzymaj® się nadal listwa plastyczna. V późnej fazie /Laren/ typowe są nlozdobione garnki jajowato. Wyroby brązowe z obrębu kultury BllTersun pochodzą z różny oh ośrodków wytwórczych. Spotyka alę wśród niob okazy w typie atlantyckim, brytyjskim. Jak też wyroby środkowoeuropejskie. Docierały też na teren Holandii wpływy ośrodka nordyjskiego, reprezentowane przez wyroby z fazy SÓgel. Spotyka eię tu toż groby w typie nordyj-sklm, wyposażone w charakteryetyozne dla kultury nordyjeklej wyroby.

10. poczym epoki br^zu na półwyspie iberyjskim i ha ntspach ZACHODNIEJ części MORZA ŚRÓDZIEMNEGO

Teren Półwyspu Iberyjskiego, bogaty w łatwo dostępna złota rud metali, zwłaszcza miedzi, cyny, srebra i ołowiu, już w ciągu UZ tysiąo-łeoia p.n.e. zaczął budzi6 zainteresowanie wśród ludów o stosunkowo wysoko rozwiniętej kul turzo, zamieszkujących wyspy i wybrzeża wschodni* J ozęśol Morza śródziemnogo. Nawiązanie bezpośrednich kontaktów drogą morską przez mieszkańców strefy wschodnio śródziemne morskiej z wybrzeżami południowej i południowo-wschodniej Hiszpanii ułatwiały wysunięty v głąb morza Półwysep Apeniński oraz wyspy, takie Jak: Sycylia, Nalta, Sardynia i Baloary, roasrauoono wzdłuż Morza śródziemnego, Ktolęki istni oniu owych kontaktów, na Półwyspie Iberyjskim rozpoczęto Już w olągu III tysiąclecia p.n.e. eksploatację złóż rud motali. Nasilenie się kontaktów poprzez Morze śródziemne nastąpiło w początkach U tysiąclecia.

V tym toż ozusie miał miejs00 silny rozwój kopalnictwa md miedzi, ołowiu 1 srebra w południowej części Hiszpanii, Duże znaczenie miały też złoża bardzo w owym czasie poszukiwanej oyny, które występowały w pól-noono-zaoboi niej ozęści półwyspu, na terenie Galicji.