80304 IMGp04 (5)

Redaktorzy tomu Teresa Szetela-Zauchowa Łucja Turczak

Redaktor techniczny Zdzisław Stefatiski (Mitel)

Fotografie barwne

A. Bosak, J. Kawałek, M. Kosior, K. i K. Wajdowie, I. Witowicz

Na okładce

str. 1 — Widok ogólny na prospekt organowy i chór muzyczny w nawie północnej — Bazylika OO. Bernardynów w Leżajsku, str. 4 — Rzeźba Samsona na prospekcie organowym w nawie północnej

— Bazylika OO. Bernardynów w Leżajsku. Fotografie S. Kłosowskiego.

ISBN 83-86634-81-2

845442

‘ rtutei

35-205 Rzeszów, ul. Warszawska 5/7, tel./fax [phone]

O. ANDRZEJ EFREM 0BRUŚN1K OFM Leżajsk

TREŚCI FRANCISZKAŃSKIE W IKONOGRAFII PROSPEKTU NAWY PÓŁNOCNEJ ZABYTKOWYCH ORGANÓW LEŻAJSKICH

Organy znajdujące się we wnętrzu XVII-wiecznej Bazyliki Ojców Bernardynów w Leżajsku' stanowią jeden z najznamienitszych instrumentów i zabytków sztuki barokowej w Polsce. W ciągu ostatnich dziesięcioleci doczekały się wielu opracowań naukowych, w których głównym przedmiotem zainteresowania była ich historia i walory muzyczne oraz ikonografia^{1 2 3}. Prowadzone od 1996 roku prace konserwatorskie stworzyły dogodne warunki do badań i analiz, których rezultatem jest dziś szereg interesujących odkryć i rewelacyjnych uściśleń. Dzięki tym działaniom udało się dokonać szeregu istotnych rekonstrukcji⁴.

Organy leżajskie powstały z fundacji rodziny Potockich⁵. Budowę instrumentu zainicjowaną przez o. Jana Wałowicza, gwardiana leżajskiego w latach 1675-78,

1

¹ C. Bogdalski, Pamiętnik kościoła i klasztoru OO. Bernardynów w Leżajsku, Kraków 1929,

s.    65; A. E. O b r u ś n i k, Początki leżajskiego Sanktuarium według najstarszych tekstów, ikonografii

2

tradycji, Leżajsk 1997, s. 7.

³ Zob.: M. Radojewski, Organy siedemnastowieczne w kościele bernardynów ty Leżajsku, RH 10, 1961, z. 3, s. 41-94; J. G o 1 o s, Zarys historii budowy organów w Polsce, Bydgoszcz 1966; E. Smulikowska, Prospekty organowe w Polsce jako dzieła sztuki. Warszawa 1972 (Rozprawa ogłoszona drukiem w jedynym woluminie z pracą Golosa 1972), s. 433-502; Z. K i e 1 b i ń s k a. Prospekt organowy tv Leżajsku. Próba interpretacji treści. Praca napisana pod kierunkiem doc. dra hab. Mariusza Karpowicza w Instytucie Historii Sztuki UW, Warszawa 1978, mps b. sygn. AKBerL: J. Banach, Hercules Polonus. Studium z ikonografii sztuki nowożytnej. Warszawa 1984, s. 9 nn.; B. Rup, Organy leżajskie a działalność muzyczna. Praca magisterska napisana pod kierunkiem dr Marii Kacz-markiewicz w WSP im. Jana Kochanowskiego w Kielcach. Kielce 1988, mps AKBerL b. sygn., (passim); E. Śn ic ży ń ska-S t o lot, F. Stolot, Leżajsk, Sokołów Małopolski i okolice, KZSP SN,

3

t.    Ul, 1989, z. 4, s; 48; E. Smulikowska, Prospekty organowe »v dawnej Polsce, Wroclaw--Warszawa-Kraków-Gdaiisk-Lódi 1989, s. 21,62,76-77,176,180-181,215,246-248,267,281,284.

4

Zrekonstruowano figurę aniołka zdobiącą dolną krawędź konsoli architektonicznej, a także sprecyzowano program ikonograficzny wystroju figuralnego widocznego na parapecie chóru muzycznego interesującego nas instrumentu. Zob.: A. Sudacka, J. Kulig, Organy (1679-1693) tv Bazylice OO. Bernardynów p.w. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny tv Leżajsku. Dokumentacja historyczna i instrumentoznawcza, U 1: tekst. cz. 1 i 2, Kraków 1997, (passim); S. Kłosowski, Dokumentacja. Druk b. sygn. AKBerL.

5

* Fundatorem budowy organów w pierwotnej formie, wykonanej przez Stanisława Studzińskiego, byl zarząd klasztoru lub kapituła prowincji, do której zarząd ten zwracał się z prośbą o uregulo-