CCF2012040101

ii

równowaga płci następuje w grupie wieku 40-44 lata, a z każdą kolejną grupą wieku następuje ćoraz większa liczebnie przewaga kobiet. Główna przyczyna znacznej przewagi kobiet nad mężczyznami tkwi w różnych rozkładach prawdopodobieństw zgonu w poszczególnych grupach wieku obu płci. Kobiety w Polsce żyją przeciętnie 8 lat dłużej niż mężczyźni co uwidacznia się w postaci nierównowagi liczebnej mężczyzn i kobiet zwłaszcza w starszym wieku. W Polsce w roku 2002 liczba mężczyzn wynosiła ogółem 18,5 min, liczba kobiet zaś 19,7 min, co oznacza 1,2 min więcej kobiet niż mężczyzn w populacji.

Wskaźnik feminizacji. Stosunek liczby kobiet do liczby mężczyzn jest wyrażany przy pomocy współczynnika feminizacji. Przybiera on następującą postać:

/(O

W_t= -f- * 100

c

gdzie:

Ik - przeciętna liczba kobiet w okresie t 1_M - przeciętna liczba mężczyzn w okresie t

Współczynnik feminizacji wynosi dla Polski 106, co oznacza, że na każdych 100 mężczyzn przypada 106 kobiet. Wskaźnik feminizacji jest różny w poszczególnych grupach wieku: jest niższy w młodszych a wyższy w starszych grupach wieku.

Jak wspomniano, płeć i wiek stanowią ważne wyznaczniki zapotrzebowania na usługi zdrowotne. W nowym systemie organizacyjnym ochrony zdrowia, po roku 1999 „dąży się do tego, aby w ramach posiadanych środków finansowych struktura, zakres i wolumen udzielonych świadczeń medycznych jak najpełniej odpowiadał potrzebom zdrowotnym społeczeństwa”. Potrzeby zdrowotne różnych grup ludności nie są tożsame, różnią się w zależności m.in. od takich zmiennych jak wiek, płeć, wykształcenie, stan cywilny.

Należy dodać, że województwo łódzkie jest najbardziej sfeminizowane spośród wszystkich województw. Podczas gdy dla Polski współczynnik feminizacji wynosi 106, w województwie łódzkim na każde 100 mężczyzn przypada 109 kobiet. Jeszcze wyższy wskaźnik feminizacji charakteryzuje Łódź, gdzie na 100 mężczyzn przypada 119 kobiet, zaś udział procentowy kobiet wśród całej ludności wynosi nieco ponad 54%. Przewaga liczebna kobiet wywołuje określone specyfiką płci konsekwencje zdrowotne.

Wśród dzieci w wieku 0-2 lata na każde 100 chłopców przypada 95 dziewczynek. W najstarszych grupach wieku nierównowaga płci przybiera postać znacznej przewagi liczebnej kobiet: na 100 mężczyzn w wieku 80 lat i więcej przypadają 242 kobiety. Nie bez przyczyny mówi się, że „starość ma twarz starej kobiety”. Oznacza to zarazem, że większość osób korzystających z opieki zdrowotnej i społecznej w starszych grupach wieku stanowią kobiety. Wskaźniki feminizacji są zróżnicowane także w układzie przestrzennym, tj. w podziale na województwa

l

t

\

t

oraz w przekroju miasto - wieś. Na obszarach wiejskich częstym zjawiskiem był niedobór liczby kobiet w stosunku do mężczyzn, co wiązało się ze zjawiskiem opuszczania wsi przez młode kobiety celem podejmowania nauki i pracy w mieście.

Ludność zamieszkała na danym terytorium dzieli się na mieszkańców miast i wsi. W okresie po II wojnie światowej zmniejszał się stopniowo udział osób zamieszkałych na wsi a zwiększała się liczba mieszkańców miast. Struktura ludności Polski w przekroju miasto - wieś przedstawiała się w roku 2002 następująco: 62% stanowili mieszkańcy miast, 38% zaś mieszkańcy wsi. Udział dzieci i młodzieży w wieku 0-17 lat w ogólnej liczbie ludności miast jest niższy niż na wsi, co ma związek z wyższą dzietnością rodzin wiejskich. Z kolei odpływ młodych ludzi ze wsi sprawia, iż odsetek ludności w wieku poprodukcyjnym na wsi jest wyższy niż w mieście, co wiąże się z bardziej zaawansowanym procesem starzenia się ludności wiejskiej.

Przez ludność w wieku produkcyjnym rozumie się ludność w wieku zdolności do pracy. Dla mężczyzn przyjęto wiek 18-64 lata, dla kobiet LS-59 lat.

Wiek produkcyjny można ponadto podzielić na wiek mobilny (18-44 lata) i wiek niemobilny (mężczyźni 45-64 lata, kobiety 45-59 lat). Szacuje się, że w roku 2002 na każde 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 60 osób w wieku nieprodukcyjnym. Ludność w wieku nieprodukcyjnym obejmuje zarówno osoby w wieku przedprodukcyjnym, czyli ludność do 17 lat oraz ludność w wieku poprodukcyjnym obejmująca mężczyzn w wieku 65 lat i więcej oraz kobiety w wieku 60 lat i więcej.

3.3.1. Skutki zdrowotne starzenia się populacji

Starzenie się ludności. „Starzenie się populacji w regionach bardziej rozwiniętych jest łącznym rezultatem dwóch przyczyn: niskiej płodności, która powoduje zwężanie się podstawy piramidy wieku i zmniejszenia zagrożenia śmiercią, powodującego szeroką górę piramidy. Maleje udział dzieci w populacji, rośnie udział starych ludzi. Z ekonomicznego i społecznego punktu widzenia starzenie się populacji oznacza zmiany struktury konsumpcji, zmiany struktury wydatków na ochronę zdrowia, cele socjalne, fundusz emerytalny itp.”. Starzenie się ludności wpływa na popyt na usługi zdrowotne, zarówno publiczne jak i prywatne. Proces starzenia się populacji prowadzi też do zmian w strukturze i wielkości gospodarstw domowych; coraz więcej będzie gospodarstw domowych emerytów i rencistów. Jak w-ykazał spis powszechny z 2002 roku, wzrasta liczba gospodarstw domowych i jednoosobowych gospodarstw osób starszych.

Proces starzenia się ludności polega na wzroście liczby i udziału procentowego osób starszych wśród ogółu ludności. Przez osoby w starszym wieku rozumie się osoby w wieku 65 lat i więcej. Starzenie się ludności jest związane z wydłużaniem się życia ludzkiego, z dożywaniem wieku starości przez coraz większą zakresowo populację oraz ze spadkiem liczby urodzeń. Polska już obecnie

83