ED (26)

92 Ul- Zasady rozróżniania faktów normalnych i patologicznych

To ostatnie spostrzeżenie dostarcza nam nawet środka kontroli rezultatów zastosowanej metody.

Skoro powszechność, stanowiąca zewnętrzną oznakę zjawisk normalnych, jest sama zjawiskiem wytłumaczalnym, stwierdziwszy ją poprzez obserwację, trzeba starać się ją wyjaśnić. Bez specjalnych studiów można niewątpliwie być pewnym, że ma ona jakąś przyczynę, ale lepiej jest wiedzieć dokładnie, na czym ta przyczyna polega. Normalny charakter zjawiska będzie mianowicie bardziej niekwestio-nowalny, jeśli wykażemy, że zewnętrzna oznaka normalności, od której ujawnienia zaczęliśmy, jest nie czysto pozorna, lecz ugruntowana w naturze rzeczy; jeśli zatem tę faktyczną normalność zdołamy zmienić w prawidłową. Ten dowód nie zawsze zresztą będzie polegał na wykazaniu, iż zjawisko jest pożyteczne dla organizmu, choć, z wyłożonych wyżej przyczyn, tak właśnie będzie najczęściej. Może się wszakże zdarzyć - jak już zauważyliśmy - że urządzenie jest normalne, choć nie służy do niczego, po prostu dlatego, że wynika koniecznie z natury rzeczy. Tak więc byłoby może dobrze, gdyby poród nie powodował tak gwałtownego wstrząsu w organizmie kobiecym, ale jest to niemożliwe. W rezultacie normalność zjawiska będziemy ^{1 2} tłumaczyć jedynie przez to, że przywiązane jest ono do warunków egzystencji rozpatrywanego rodzaju, już to jako skutek wynikający mechanicznie z tych warunków, już to jako środek pozwalający organizmowi na przystosowanie się do nich³.

Ten dowód jest przydatny nie tylko do kontroli. Nie trzeba mianowicie zapominać, że rozróżnienie tego, co normalne, i tego, co nienormalne, warto przeprowadzać przede wszystkim w celu oświecenia praktyki. Otóż, aby działać ze znajomością rzeczy, trzeba wiedzieć nie tylko, czego powinniśmy chcieć, ale i dlaczego. Wnioski naukowe na temat stanu normalnego będą bardziej bezpośrednio stosowalne do poszczególnych wypadków, jeżeli towarzyszyć im będą uzasadnienia, gdyż wtedy będziemy wiedzieli, w jakich wypadkach i w jakim kierunku należy je w trakcie stosowania modyfikować.

Są nawet okoliczności, w których ta weryfikacja jest bezwzględnie konieczna, ponieważ pierwsza metoda, gdyby korzystać tylko z niej, mogłaby wprowadzać w błąd. Tak jest w okresach przejściowych, kiedy cały rodzaj podlega ewolucji, nie będąc jeszcze ostatecznie ustalony w swej nowej formie. W tym wypadku jedynym typem normalnym, aktualnie realizowanym i danym w faktach, jest typ przeszły, a przecież nie wiąże się on już z nowymi warunkami istnienia. Fakt może więc trwać w całej rozciągłości, chociaż już przestał odpowiadać wymogom sytuacji.

0 chorobach chronicznych oraz radykalnego oddzielenia teratologii

patologii. Potworności są stałe. 2. Pojęcia normalności i anormal-ności są różne dla różnych ras, podczas gdy rozróżnienie zjawisk fizjologicznych i patologicznych odnosi się do całego genus homo. Wykażemy dalej, że często, wręcz przeciwnie, to, co jest chorobą dla dzikiego, nie jest nią dla człowieka cywilizowanego. Warunki zdrowia fizycznego zależne są od środowiska.

Można, co prawda, zapytać, czy zjawisko nie jest użyteczne już przez to samo, że wynika koniecznie z ogólnych warunków życia. Nie możemy rozwodzić się nad tym filozoficznym pytaniem, ale niżej chwilę się nad nim zatrzymamy.