Image000701

2. W drugiej grupie zestawiam poprawki, odnoszące się do używania brzmień nosowych. Zasada Staszica w tym względzie była następująca: „W tych wyrazach, w których przez nieuwagę i przez nadużycie zbytnie zagęszczono litery nieprzyjemne, nosalne, ą, ę, w których naturalna, czysta wymowa polska dziś jeszcze wyraża w odgłosie tylko en, em, om, on, albo prosto samogłoskę e, o, ja również to piszę, co się tam rzeczywiście wymawia. Zamiast lsnęło, minęło, wyzięnęłeś, wyzięnął, stanął, popędliwy, dźwięk, dzwięność, potąd, pokąd, przecięż, szczęśliwy, sczęście, piętno, tętęt, bęben piszę: lsneło, minęło, wyzionołeś, wyzionoł, stanoł, popendliwy, dzwienk, dzwienność, potond, pokond, przecież, szczęśliwy, sczeście, pientno, tentent, benben” '. Oto zestawienie poprawek Staszica, wykazujące również pewną chwiejność:

Ujada str. 222, w. 7. Z tamt(ąd)ond. 17 przypi(ą)oł 223, 35 wyd(ęty)enty 224, 14 wi(ę)encej 58 sk(ą)ond 79 wsz(en)ędzie

Ród ludzki str. 91 =Tom VII, str. 154, w. 9 najwiencej: najwięcej Str. 113 -■ Tom VII, str. 196, w. 15 wi(en)ęcej. Str. 114, w. 22 wi(en)ęcej 27 wszcz(en)ęcia Str. 115, w. 51 pren(t)dko.

W nowej części rękopisu str. 3, w. 41 więcej: wiencej; więcej D

Uwagi str. 58 str. 443, w. 10 wszendzie: wszędzie 11 narzendzia: narzędzia Str. 445, w. 4 kondziel — kądziel. Str. 59, w. 13 wszendzie: wszędzie. Str. 62 - str. 448, w. 5 zwierzenta: zwierzęta w. 9 i 13 narzendzia: narzędzia Str. 66 — str. 451, w. 9 wszendzie: wszędzie Str. 69 = str. 454, w. 6. spiąnce: śpiące; dziewczenta: dziewczęta Str. 86, w. 8 najwiencej: najwięcej. Str. 87 str. 468, w. 4. penki: pęki, narzendzie: narzędzie 6 prencik: pręcik. 7 obwinienty: obwinięty 16 zwierzencia: zwierzęcia. 469, 1 penkami: pękami 4 naiwiencei: naiwięcei. Str. 470, w. 3 zwętlić: zwętlić.

Z innych poprawek ortograficznych znajdują się jeszcze następujące:

Ujada str. 22l, w. 4 nareszcie: nareście.

Ród ludzki str. 89 = Tom VII, str. 152, w. 1. szy(b)pkość.

V URYWKI PRZEKŁADU „ILJADY” HOMERA

Dwie karty rękopisu, oznaczone jako strony 221—224, obejmują trzy ostatnie wiersze pieśni X u góry str. 221, treść pieśni XI fna str. 221 i początek str. 222), w końcu początek pieśni XI od w. 1—82 (na str. 222 od w. 1—27, na str. 223 ww. 28—55, na str. 224 ww. 56—82).

Zmiany, przeprowadzone przez Staszica, są stosunkowo nieznaczne, jak to widoczne z poniższego zestawienia:

Strona 221. Pieśń X, w. 516, po siłę przecinek , usuwa D. 517 błogosławiąc: błohosławiąc.

Treść pieśni XI W. 1 Cała część pieśni: Wielka część tej pieśni; (i silnym): srogiego. 2 momentach: chwilach. 3 „w” dopisane przed: największych. 7 Po bitwie „i” zmieniono na przecinek; upędzającego: ujeżdżającego; po Nestora p zecinek zmieniono na: i. 10 starczą długą: starzec długo. 12 uzbrojon: uzbrojony.

Strona 222. Pieśń XI, W. 1—6 dopisane są ręką Staszica. W. 1 Ruc(a)iwszy pięnkna zorza: Pienkna zorza ruciwszy. 2 (nieczytelne): dla ludzi i dla niebian, 3 po Bogów (iednym); (z nieb obłoków): z twierdz niebiosow 9 (tych albowiem dwóch

1 .1 2 3 4 6

wielkich bohaterów męstwo): Albowiem bohaterów tych dwóch wielkich męstwo^{1 2}

13 2 2 3 1

11 w całym obozie; ni(e)c. 12 iuż się w Greczynach. 16 (Do broni, potężny król

Agamemnon krzyknął): Do broni, gromno sam król Agamemnon krzyknął. 19 odgłos

1 2 3 1 3 2 1

wyprawy 21 na niei dwadzieścia 22 Dziesięć kół z hartownego 23 (onych kręgów naiczystszego złota): A dziesięć z naiczystszego lanych kręgów złota. 24(trzy) modrawetrzy;

2 3 I

Strona 223. W. 29 po nim sadzone. 31. (Dalei z wszystkich wybiera naisilnieiszą

i 2 a 3 4

tarczę): Naisilniejszą wybiera dalei z wszystkich tarczę. 32 Ta okryła rycerza od głowy

t> 1 2 1 3 4 12

po ziemię. 33 kręgów spiżowych; 35 Z tych środka wynosił się: Wynosił się z tych

Przemowa do VI tomu Dzieł, str. XII. ² Liczby arabskie, wypisane nad wyrazami,

oznaczające zmianę szyku, zostały przekreślone przez Staszica.