Image001801

Nieuwzględnione zaś poprawki w omyłkach druku są następujące:

Strona 17, w. 8: Synów zdusił: Dwóch własnych synów zdusił (w pomyłkach druku: Dwóch swych synów). 52, w uwadze dodane do szeregu słów, równoznacznych z wyrazem: mocarz, także rzeczownik: szach. 09, w. 10 szyk: będąc rzeczystych zmieniony na: rzeczystych będąc, w. 11 zawsze iak te stosunki na: iak te stosunki zawsze, w. 13 on iak świat nieprzemienny na: on nieprzemienny iak świat. w. 15 po on dodano też, 77, w. 13 zwładnionych: zwładnionym 91, w. 13 Zaboństwdawcy: zabo-boństwdawcy. 94, w. 10 niedawo: niedawno. 109, w. 19 kraie, dochody: kraie i dochody. 110, w. 1 wojarstwem: woiarstwem. 120, w. 1 bogactwa szukaią: szukają bogactwa. 155, w. 5 postać kobiety wyobrażaiącei pokoi: postać wyobrażaiącą pokoi. 109, w. 8 jednodzierstwa: jednorzędstwa. 173, w. 20 kamień na nich grobowy: kamień grobowy na nich. 174, w. 16 jednodzierżstw: z iednodzierżsiw 232, w. 1 i i 7. pokolenia: plemienia. 257, w. 6 sprzeciwiających się: sprzeciwiaiące się 265, w. 4 (w uwadze) odłącznego: odłączonego. 274 po w. 20 dodano u dołu strony: roku 1798. 278. w. 4 rozpoczęta była: rozpoczęta. 294, w. 8 po „taka” dodano: przedwczesna. 323, w. 15 pochodzą: przechodzą.

DODATEK

O EGZEMPLARZU KOREKTOWYM „RODU LUDZKIEGO” S. STASZICA

Bibljoteka im. H. Łopacińskiego w Lublinie otrzymała w ostatnim czasie w darze od znanego bibljofila p. Zygmunta Wolskiego w Warszawie siódmy tom zbiorowego wydania dzieł Staszica (Warszawa, 1819) *. .Jest to druk pozornie podobny do znanych egzemplarzy drukowanych tego utworu, wykazujący jednak pewne charakterystyczne różnice, których w ostatecznym druku nie ma. Na podstawie dokładnego rozpatrzenia się w egzemplarzu doszedłem do przekonania, że jest to egzemplarz t. zw. korektowy, w którym Staszic poczynił własnoręcznie ostateczne poprawki.

Bardzo ciekawym i niezwykle charakterystycznym momentem jest przede-wszystkiem to, że w egzemplarzu korektowym są w trzech miejscach wydrukowane streszczenia pewnych ustępów na marginesie stron, których w druku ostatecznym nie ma.

Do takich streszczeń, skreślonych w egzemplarzu naszym należą następujące:

1)    na str. 90: „Zwinność pierwszych ludzi”.

2)    na str. 98: „Namiętności tutejszych ludzi”.

3)    na str. 104: „Obraz zbytnich upałów, czyli czasy, w których potrzeby życia, chuci, łaknienia przymuszały człowieka do szukania owych w sobie władz z innemi zmierzętami”.

Przytoczone powyżej streszczenia przekreślił Staszic własnoręcznie w egzemplarzu korektowym, nie ma ich też w egzemplarzach ostatecznych.

Podobnież wiersz pierwszy zgóry na str. 104: „Już wszelka rośl wywiędła, wyschła i zniszczała”, powtórzony ze str. 103 po raz drugi przez pomyłkę, jest przekreślony ręką Staszica w egzemplarzu korektowym, niema go też w wydaniu.

Poza tern są jeszcze w egzemplarzu korektowym następujące poprawki Staszica, drobne wprawdzie, świadczące jednak o wielkiej staranności, z jaką prowadził korektę książki:

Str. 10, w. 5 zgóry rzucając poprawione na: rucając; w. 6 wyrzekłeś: wyrzekłeś: w. 13 ieśtestw: jestestw; str. 11, w. 11 (z góry) twoiei: twojei; str. 15 w. 11 nie użyte: nieużyte; str. 22 w uwadze przy rozdziale liczbę 3 poprawiono na 2; str. 24 w. 8 nieżmierności na: niezmienności; str. 33 w. 11 wdziękiem: dźwiękiem; str. 45 uwaga:

¹ Egzemplarz znajduje się pod 1. 27.060. Przy nowej oprawie introligator poobcinał niebacznie zanadto brzegi, zniszczywszy w ten sposób tekst dopisku na str. 104. W egzemplarzu nie ma stron 353—360. Kolor papieru egzemplarza jest szary, odmienny od koloru użytego w wydaniu właściwem.

17