img032

286 Aneksy. Międzynarodowe organizacje i ugrupowania gospodarcze...

krajach reform gospodarczych ukierunkowanych na wzmacnianie równowagi bilansów płatniczych oraz stwarzanie podstaw trwałego wzrostu gospodarczego i redukcji ubóstwa. Udogodnienie PRGF powstało w 1999 r. i zastąpiło istniejące wcześniej wzmocnione udogodnienie dostosowań strukturalnych (Enhanced Struc-iural Adjustment Facility — ESAF).

Programy dostosowawcze realizowane w ramach porozumień PRGF są oparte na Poverty Reduction Strategy Papers, opracowywanych przez rządy zainteresowanych krajów z aktywnym współudziałem społeczeństwa, organizacji pozarządowych, donatorów i instytucji międzynarodowych. Kraje uprawnione do korzystania z pomocy PRGF (na początku 2005 r. takich uprawnionych było 78 krajów) mogą w trakcie trwania trzyletniego porozumienia uzyskać kredyty w wysokości do 140% kwoty członkowskiej, ą w wyjątkowych sytuacjach do 185% kwoty. Kredyty PRGF są kredytami preferencyjnymi, ich roczne oprocentowanie wynosi 0,5%, a okres spłaty —• 5,5-10 lat. Odrębne są źródła finansowania tych kredytów. Są nimi administrowane przez MFW fundusze powiernicze: PRGF Trust oraz PRGF-HIPC Trust. Drugi fundusz jest także związany z realizowaną od 1996 r. wspólnie przez MFW i Bank Światowy inicjatywą na rzecz oddłużenia głęboko zadłużonych krajów ubogich (Hemily Indebted Poor Countries Initiative — HIPC).

Poza wymienionymi udogodnieniami MFW w przeszłości umożliwiał zaciąganie kredytów w ramach innych, już nieistniejących udogodnień, dostosowanych do zmieniających się okoliczności i potrzeb krajów członkowskich. Fundusz, który w okresie funkcjonowania systemu walutowego z Bretton Woods udzielał kredytów przede wszystkim krajom rozwiniętym, po 1973 r. skoncentrował swoją uwagę na potrzebach pożyczkowych krajów rozwijających się. Zaangażowanie MFW w pomoc kredytową dla tych krajów stało się szczególnie widoczne w okresie szoków naftowych lat 70. XX w. oraz podczas kryzysu zadłużeniowego lat 80. Również w latach 90. możliwości finansowe Funduszu zostały wystawione na ciężką próbę. Stało się tak w głównej mierze za sprawą wspomnianych już kryzysów walutowych. Wysokość zaangażowanych środków ze strony MFW na rzecz pomocy dla krajów ogarniętych tymi kryzysami osiągnęła niespotykane rozmiary. Meksykowi przyznano 18 młd USD, Indonezji 10,1 mld USD, Korei Południowej 21,1 mld USD, Tajlandii 4 mld USD, Rosji 13,8 mld USD, a Brazylii 18 mld USD. W przypadku Korei Południowej wielkość pomocy Funduszu w relacji do kwoty udziałowej kraju osiągnęła poziom 1938%.

W łatach 90. ubiegłego stulecia MFW zaangażował się również w pomoc kredytową dla krajów, które wstąpiły na drogę zmian systemu gospodarczego, przechodząc od gospodarki centralnie planowanej do gospodarki rynkowej. Kraje te mogły uzyskać wsparcie z MFW w ramach specjalnie wprowadzonego w kwietniu 1993 r. na dwa lata udogodnienia Systemie Transformation Facility (STF), jak również w ramach tradycyjnych udogodnień.

Oprócz omówionej działalności kredytowej innym istotnym obszarem aktywności finansowej MFW jest administrowanie systemem Specjalnych Praw

§    Aneks B. Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) 2 8/i

4'i    rswTałrtftOJJea* « .< asu •aMłiriM.New -.r._x

f.

; jŚ

j;    Ciągnienia (Special Drawing Rights — SDR). SDR są aktywem rezerwowym

|.    stworzonym przez Fundusz w 1969 r. w celu uzupełnienia innych aktywów

|    rezerwowych, których wzrost w latach 60. XX w. okazał się niewyslarczając_fy, ab)

|    dostatecznie dobrze finansować rosnącą wymianę międzynarodową. SDR są ćmiło-

I    wane przez MFW i przydzielane krajom członkowskim proporcjonalnie do wyso-

|    kości kwot udziałowych. Do końca 2004 r. MFW dokonał dwóch alokacji SDR

|    Pierwsza z nich, w kwocie 9,3 mld SDR, została przeprowadzona w latacl:

|    1970-1972, druga — zwiększająca łączną kwotę przydziałów SDR do 21,4 mli

|    SDR — w latach 1979-1981. Posiadaczami i użytkownikami SDR mogą być

f    wyłącznie kraje uczestniczące w systemie SDR oraz wyznaczone przez MFW

j; instytucje.

SDR są jednostką sztuczną występującą w formie bezgotówkowej. Nie sr I    walutą ani zobowiązaniem MFW. Kraje uczestniczące w systemie SDR mają

I    prawo — w przypadku trudnej sytuacji płatniczej — żądania wymiany pqsiada-

I    nych SDR na waluty narodowe. W takim przypadku Fundusz wyznacza uczestnika

| systemu, który ma obowiązek dostarczenia waluty swobodnie wymienialnej w za I    mian za SDR⁷. Niezależnie od tego banki centralne mogą przeprowadzać transak-

ij    cje z użyciem SDR na mocy dobrowolnych porozumień stron, bez konieczności

| motywowania ich potrzebami bilansu płatniczego⁸,

| Od stycznia 2001 r. kurs SDR jest ustalany na podstawie koszyka czterech l    walut. Są to dolar USA, euro, jen japoński i funt brytyjski. Wartość SDR

I    w dolarach USA jest obliczana codziennie przez MFW jako suma wartości

|    określonych ilości tych walut w dolarach USA według kursów notowanych na

| rynku londyńskim w południe czasu lokalnego⁹.

| SDR pełnią funkcję jednostki rozrachunkowej MFW i kilku innych organizacji. | Znaczenie SDR jako aktywu rezerwowego jest obecnie bardzo ograniczone. Na | dzień 31 marca 2004 r. SDR stanowiły zaledwie 0,88% oficjalnych aktywów | rezerwowych świata (z wyłączeniem złota). W praktyce SDR są wykorzystywane | niemal wyłącznie w transakcjach przeprowadzanych z MFW. Zdaniem większości | analityków wątpliwe jest, aby SDR mogły stać się w przyszłości głównym , I aktywem rezerwowym w międzynarodowym systemie walutowym.

|    Trzecią podstawową sferą aktywności MFW jest pełnienie roli dostarczyciela

I ■ pomocy technicznej. Działalność MFW w tym zakresie polega na przekazywaniu | wiedzy krajom członkowskim głównie w takich obszarach, jak polityka fiskalna | i monetarna, polityka kursowa, statystyka makroekonomiczna i finansowa. Od-f bywa się to w formie doradztwa technicznego oraz w formie szkoleń organizowu-| nych przez MFW dla urzędników szczebla rządowego i banków centralnych I. zainteresowanych krajów.

\ Na większą skalę działalność doradczo-szkoleniowa Funduszu rozwinęła się | w połowie lat 60. ubiegłego stulecia, kiedy to wiele z nowo powstałych w wyniku |    procesów dekolonizacji krajów zaczęło zgłaszać zapotrzebowanie na wiedzę

|    niezbędną do zarządzania gospodarkami. Rozmiary pomocy technicznej doslar-

| czanej przez Fundusz zwiększały się stopniowo przez kolejne ćwierć wieku, by

Ł‘    -