img184 (12)

m. in. ruchów gałki ocznej. W toku czytania oko wl konuje trzy rodzaje ruchów: ruch postępowy -1 od lewej strony ku prawej, wzdłuż linii czytane! tekstu, ruch zwrotny — od końca jednej lira tekstu do początku linii następnej, a także, zwłaszca u czytelnika początkującego lub niewprawnego -I ruch wsteczny, który umożliwia ponowny odbił obrazu graficznego w przypadku omyłki lub niezrozil mienia czytanego tekstu.    \

Ruch oczu przy czytaniu nie jest równomierny, leci dokonuje się skokami, które są przedzielone pauzami Właściwe czytanie odbywa się w czasie owych pauz -I wtedy obejmujemy wzrokiem około 12 liter. Pauza u czytelnika biegłego trwa około 1/5 sekundy. Rucłl oczu obejmuje około 1/13 całego czasu czytania, a pau4 zy ruchowe wypełniają około 12/13 tego czasu.

Czas zużyty na pauzy ruchowe jest miernikiem bie-1 głości w czytaniu: im przerwy spoczynkowe trwaj! dłużej, tym proces czytania jest szybszy, czytanie jest! więc sprawniejsze. Opóźniają ten proces (czas jegol trwania) ruchy oka wsteczne, które z reguły występują! u osób rozpoczynających naukę czytania. U osób czy-| tających bardzo słabo, niewprawnie, skoki gałki ocz-| nej w ruchu postępowym są częste, przy czym w cza-l sie przerw spoczynkowych oczy tych osób obejmują! bardzo drobne cząstki czytanego tekstu: pojedynczej litery, a nawet niekiedy cząstki liter (rzadziej — paręl liter, nie odpowiadających zresztą sylabie), co również! wydłuża znacznie czas czytania¹. Tak rozdrobnionemu] procesowi spostrzegania towarzyszą z reguły słabsze] możliwości prawidłowego rozumienia tekstu.

Liczba skoków oka, a w związku z tym liczba i czas] trwania przerw spoczynkowych, zależy od wprawy w

i .miii. U dziecka rozpoczynającego naukę czytania Im - koków jest znacznie większa niż u osoby biegle i .1 |.|t^,(^,j₁ np. w czwartym roku nauki czytania oko . /i.iii wykonuje przeciętnie dwukrotnie większą licz-. oków niż oko wprawnego czytelnika. Jest to jedna i, -yr/yn szybszego męczenia się dzieci przy czytaniu, i u l»y oczu inne są przy czytaniu cichym niż głoś-

■    n Przy czytaniu cichym pole postrzegania jest • " ¹ /i-, rytm oka bardziej regularny, a przerwy spo-/yiiloiwc krótsze i rzadsze, co wpływa na większą /ybkość czytania.

i i' /.Im skoków oka zależy jednak nie tylko od wpra-v w czytaniu, ale również od stopnia rozumienia tek-Im pośrednio więc także i od stopnia trudności tekstu, i nadto od celu, w jakim się czyta¹.

. i względu na to, że narząd wzroku oprócz właści-• i - /.ytmości widzenia w izolowanych sytuacjach (np.

i...... przy czytaniu) pełni funkcję kontrolowania

•In czynności wykonywanych w życiu codziennym (li|i /nic co najmniej 90% wszystkich czynności²) oraz w /wiązku ze złożonością funkcji nerwowych występu-I■ i• vi■ I» w procesie widzenia zmęczenie tego narządu v , • ulnje ogólne zmęczenie organizmu. Mając to na " ul/c należy pamiętać o oszczędzaniu i chronieniu '• / i uli u, tego najdoskonalszego aparatu służącego zdobywaniu informacji i utrzymywaniu kontaktu z ota-

■    m| r ym nas światem. Czytanie w początkowym okre-«l« nauki wymaga wzmożonej pracy oczu, co z kolei l«łWnduJc ./.ybkie zmęczenie, o czym nie wolno zapo-łH'naó przy planowaniu i przeprowadzaniu ćwiczeń # d/loćinl.

W i /«;■'»< i receptorycznej analizatora wzrokowego,

»ln.i ,11 Corzutkouio nauka czytania. Warszawa

||    nu i iijologta pracy. Warszawa 1971, PZWL, s

N    •i-tuco...

1

S. Baley Psychologia wychowawcza w zarysie..., s. 323—325.