Bezrobocie i inflacja
Bezrobocie
Stopa bezrobocia-odsetek nie zatrudnionej siły roboczej w stos.do ogólnej liczby ludzi zdolnych do pracy;
Przyczyny: liberalizacja handlu zagranicznego,wdrażanie nowych technologii pracooszczędnych i nadmiernie opiekuńcze rozwiązania socjalne w Eur.Zach.i Japonii,zmiany strukturalne;
Granicą wzrostu zatrudnienia w przeds. jest zrównanie się płacy realnej z krańcową produkcyjnością pracy.
Rodzaje bezrobocia: naturalne-obiejmuje b.strukturalne i b.frykcyjne;
-Strukturalne-gdy w określonych regionach lub gałęziach wyst.zastój gospodarczy;napływające nowe roczniki nie mogą znaleźć zatrudnienia.
Przeciwdziałanie: hamując proces zastępowania pracy ludzkiej nowymi technikami lub wspomagając z budżetu państwa przeds. mające trudności gospodarcze;
-frykcyjne-gdy brak dostosowania posiadanych kwalifikacji i msca zamieszkania do wymaganych msc pracy;obejmuje zmieniających pracę; tworzą go też osoby o ułomnościach fiz.i psych;
(gdy nie wyst.ograniczenia frykcyjne i strukturalne-idealna równowaga)
-dobrowolne-spowodowane tym,że pewna część pracowników szukających zatrudnienia nie akceptuje poziomu płacy realnej
-przymusowe-spowodowane istnieniem ustawowej gwarancji płacy minimalnej i działalnością zw.zawodowych; oraz względną sztywnością płac w stosunku do produkcyjności pracy.
-koniunkturalne(rodzaj przymusowego) b.typu keynesowskiego; powstaje,gdy popyt globalny zmniejszy się, a płace i ceny nie zdążą dostosować się, co przeszkadza przywróceniu pełnego zatrudnienia;z niedostatkiem popytu globalnego mamy do czynienia,gdy jest on niższy od poziomu zapewniającego pełne zatrudnienie;
-Utajone-występuje w rolnictwie drobnotowarowym i rzemiośle. Nadmierna w stosunku do potrzeb rolnictwa i rzemiosła siła robocza pozostaje tam nie mogąc znaleźć innego zatrudnienia.
-Cykliczne-powstaje na skutek spadku zagregowanego popytu w gospodarce.
Pojawia się w wyniku ograniczenia zatrudnienia spowodowanego pogorszeniem koniunktury gospodarczej.
-Chroniczne-obejmuje osoby w wieku przedemerytalnym, niezdolne do pracy wskutek zbytniego wyczerpania się zdolności do pracy. Dotyczy też ludzi, którzy nie nabyli prawa do emerytury i nie maja uprawnień do pobierania renty inwalidzkiej;
społeczne skutki bezrobocia:
lata 80/90 b.wzrosło powyżej przyjmowanej stopy naturalnej i w Polsce oraz innych krajach stało się poważnym problemem społecznym; większe na obszarach peryferyjnych wielkich miast,w rejonach słabo rozwiniętych,na obszarach poddanych restrukturyzacji w przemysłach surowcowych i przetwórczych-tam powstają tzw. wspólnoty rozpaczy spowodowane brakiem pracy,złymi warunkami życia i biedą;Im dłużej bezrobotny-tym mniej interesujący dla potencjalnych pracodawców,bo jego umiejętności i doświadczenia dezaktualizują się;gdy bezrobocie ogólnie ulega zmniejszeniu-pracodawcy zatrudniają osoby,które były krótko bez pracy,zdrowe i młode; dłuższy okres pozostawania bez pracy-rozpoczyna się proces destrukcji:brak kontaktu z kolegami,izolacja,brak zaufania do siebie,niskie dochody,stres w rodzinie,spadek kondycji intelektualnej i duchowej i trudności znalezienia nowej pracy.Na zachodzie tworzy się różne programy pomagające bezrobotnym w uzyskaniu chociaż krótkoterminowych umów o pracę , przekwalifikowania się , pracy w niepełnym wymiarze godzin możliwości wcześniejszej emerytury.
Inflacja- stały wzrost przeciętnego poziomu cen rynkowych na towary i usługi nabywane przez ludność; wg Keynes'a wzrost popytu globalnego w warunkach niewykorzystanych zdolności produkcyjnych nie prowadzi do wzrostu cen, lecz produkcji i zatrudnienia; rosnąca produkcja napotyka różne ograniczenia, bariery; w miarę ożywienia wzrostu produkcji przedsiębiorcy zatrudniają pracowników mniej wykwalifikowanych, stosując wyższe stawki płac za dodatkową pracę; w rezultacie następuje wzrost kosztów wytwarzania i wzrost cen;do poziomu dochodu narodowego wzrost popytu globalnego nie wywołuje wzrostu cen,ale wzrost produkcji i zatrudnienia;od tego poziomu rosnącemu popytowi towarzyszy wzrost produkcji i cen;z chwilą osiągnięcia granicy-dalszy wzrost popytu globalnego prowadzi do inflacyjnego wzrostu cen bez wzrostu realnego dochodu narodowego;
Dwa rodzaje inflacji(wynikające z tego modelu):1) inflacja ciągniona przez popyt - występuje najczęściej w okresie wojen; w krajach mniej rozwiniętych gospodarczo inflacja popytowa obejmuje najpierw ceny artykułów pochodzenia rolniczego(podaż produktów rolnych w tych krajach jest mało elastyczna);gdy rosną dochody-rośnie popyt na żywność; podaż produktów rolnych reaguje z opóźnieniem na popyt-rosną ceny tych artykułów-to powoduje wzrost kosztów utrzymania, co uruchamia żądania wzrostu płac nominalnych, a ich wzrost wpływa na wzrost cen innych artykułów-inflacja ciągniona przez popyt przenosi się na inflację pchaną przez koszty;
2)i.kosztowa- odpowiedzialność ponoszą monopole-podwyższają ceny wytwarzanych produktów lub zw.zawodowe-które wymuszają wzrost płac(wpływ związków na i.kosztową uzasadnia się przez porównanie wzrostu płac ze wzrostem wydajności pracy;jeżeli w jednych gałęziach nastąpi wzrost płac pod wpływem wzrostu wydajności pracy-inne grupy zawodowe będą domagać się wyrównania proporcji płac między różnymi gałęziami;wynikiem-wzrost kosztów wytwarzania i cen); i.k.może wynikać z przyczyn egzogenicznych-zewnętrznych w stos.do warunków gospodarki krajowej lub być rezultatem wzrostu cen surowców na rynkach światowych,lub z przyczyn politycznych;także spadek kursu waluty krajowej powoduje podrożenie towarów importowanych,a więc wzrost inflacji;
inflacja ukryta-tam,gdzie gosp.centralnie planowana;trwała nadwyżka popytu nad ograniczoną podażą dóbr i usług przy względnie stałym poziomie cen;ceny-poniżej kosztów własnych,co wymagało dotacji z budżetu państwa;
Skutki inflacji:
1)rodzi niepewność w przewidywaniu wzrostu realnych zysków,co wpływa destabilizująco na działalność gosp.i zniechęca do podejmowania ryzykownych inwestycji;
2)powoduje wzrost stopy oprocentowania wkładów terminowych i oprocentowania kredytów udzielanych na działalność inwestycyjną;
3)osłabia motywacje do zwiększenia eksportu (eksporterzy otrzymują wpływy w walucie krajowej stopniowo tracącej na wartości w stos.do innych walut wymienialnych w krajach o niższej stopie inflacji);
4)prowadzi do dewaluacji waluty krajowej,która wzmacnia pozycje eksporterów-osłabia pozycje importerów;
5)może wprowadzić zamieszanie na rynku papierów wartościowych-zakłóca sprawne funkcjonowanie systemu finansowego kraju;
6)pogłębia niepewność jutra i prowadzi do obniżenia realnych dochodów ludności;
7)powoduje ucieczkę obcych kapitałów za granicę
8)osłabia wiarygodność finansową u wierzycieli;
Hamowanie inflacji:
wg monetarystów-walka z i.sprowadza się do umiejętnej regulacji podaży pieniądza w wyrażeniu realnym;
wg współczesnych teorii neokeynesistowskich -hamować i. przez odpowiednie hamowanie wzrostu płac, ograniczenie deficytu budżetowego i regulację dopływu pieniądza do obiegu za pośrednictwem polityki banku centralnego;
3 sposoby przeciwdziałania infl.:
1)zastosowanie zdecydowanych środków polit.gospodarczej-aby utrzymać inflację pod kontrolą.
2)zmiana prawa i instytucji-aby inflacja nie mogła się łatwo pojawić.
3)nauka życia z inflacją.